ឧកញ៉ាសុត្តន្តប្រីជាឥន្ទ កើតនៅចន្ទ ទី២២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៨៥៩ នៅភូមិរកាកោង ស្រុកមុខកំពូល ក្នុងខេត្តកណ្តាល ។ មាតាឈ្មោះមុំ និងបិតាឈ្មោះបញ្ចង់កែ ។ កាលពីអាយុ១០ឆ្នាំ ឧកញ៉ាសុត្តន្តប្រីជាឥន្ទ សិក្សាអក្សរខ្មែរនៅវត្ត អាយុ១៥ឆ្នាំ ចេញរៀនប្រែធម៌បួសជាសាមណេរនៅវត្តព្រែកពោធិ៍ ។ បួសបាន១វស្សាសឹកចាកភេទជាសាមណេរ រួចទៅរៀននឹងលោកព្រះអាចារ្យពេជនៅស្រុកព្រះត្រពាំង ។ អាយុ១៨ឆ្នាំ ទៅរៀននឹងលោកគ្រូព្រះពុទ្ធឃោសាចារ្យប្រាក់នៅវត្តឧណ្ណាលោមក្រុងភ្នំពេញ ។ អាយុ១៩ឆ្នាំរៀននឹងលោកគ្រូព្រះអាចារ្យសុខ វត្តកែវ នៅបាត់ដំបង ។ អាយុ២០ឆ្នាំ បួសជាភិក្ខុនៅវត្តកែវ១វស្សា ទើបលាព្រះឧបជ្ឈាយាចារ្យទៅរៀននៅក្រុងបាងកក ប្រទេសថៃ ។ រៀនបាន៧វស្សា ក៏វិលមកស្រុកខ្មែរវិញក្នុងអំណាចលោកព្រះយ៉ាកថាថន ញ៉ុញ នៅវត្តកណ្តាល ក្នុងខេត្តបាត់ដំបង រួមបាន១០វស្សាលាចាកសិក្ខាបទសឹកមកមានបុត្រភរិយានៅភូមិជ្វាធំ ។
លោកកថាថនឈុំចិញ្ចឹមជាទីហ្លួងវិចិត្រវោហារបានតែង បានប្រែបាលី ជាសម្រាយមានឈ្មោះ៤៤ ឈ្មោះជាសៀវភៅខ្លះ ចារស្លឹករឹកខ្លះ ។ លុះអាយុបាន៥៥ឆ្នាំ រាជការក្រុងភ្នំពេញឱ្យយកមកតាំងទីជាឧកញ៉ាសុត្តន្តប្រីជាប្រោសឱ្យជួយតែងសព្វវចនាធិប្បាយខ្មែរនៅទីសាលាបាលីក្នុងរវាងអាយុ៥៥ឆ្នាំ ដល់អាយុ៦៥ឆ្នាំ បានលារាជការវិលទៅនៅបាត់ដំបងដើមវិញ ។ លុះនៅថ្ងៃ១០កើត ខែអស្សុជ ឆ្នាំជូតឆស័ក មានរោគក្អក បណ្តាកូនចៅរាល់គ្នានាំគ្នាប្រតិបត្តិប្រកបថ្នាំរកគ្រូរក្សាពុំចេះធូរឡើយ ។ លុះដល់ថ្ងៃអាទិត្យ១២កើត ខែកត្តិក ឆ្នាំជូត ឆស័ក បានទទួលអនិច្ចកម្មនៅវេលាម៉ោង៨ព្រឹក គឺថ្ងៃ៨ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩២៤ ។
លោកឧកញ៉ាសុត្តន្តប្រីជាឥន្ទ ជាគំរូអ្នកប្រាជ្ញទំនៀមនៅសម័យនោះ លោកចេះដឹងយ៉ាងច្បាស់លាស់នូវពុទ្ធសាសនា ចេះស្ទាត់នូវភាសាថៃ និងភាសាបាលីថែមទៀត ។ លោកដើរតាមគន្លងអ្នកប្រាជ្ញរៀមច្បងលោកនៅសតវត្សទី១៨និង១៩ ដូចជាព្រះឃ្លាំងនង សម្តេចអង្គឌួង និងសន្ធរម៉ុកជាដើម ។
ឧកញ៉ាសុត្តន្តប្រីជាឥន្ទ បានទុកស្នាដៃសំខាន់ដូចតទៅនេះ ៖
-គតិលោក ពាក្យរាយ ភ្នំពេញ ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ១៩៧១(បោះពុម្ពលើកទី៣)១០ភាគ ។
-និរាសនគរវត្ត, កំណាព្យ៨, ភ្នំពេញ, ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ,១៩៦៩ ។
-«សុភាសិតច្បាប់ស្រី» កំណាព្យ, កម្ពុជសុរិយា, ឆ្នាំ១៩៣៤(៤-៦), ទំព័រ៤៦-៨០
-អំបែងបែក, រឿងល្បែង, ភ្នំពេញ, ជីង ងួនហ៊ួត, ១៩៥៣, ២ភាគ ។
-លោកនីតិបករណ៍, កំណាព្យ ជាភាសាបាលី អធិប្បាយ ជាភាសាខ្មែរ, ភ្នំពេញ ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ,១៩៥៣ (បោះពុម្ពលើកទី២) ។
-ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរ, ច្បាប់ចម្លងដៃ រក្សាទុកនៅបណ្ណាល័យសង្គមបេសកកម្មបរទេសនៅក្រុងប៉ារីស, បកប្រែជាភាសាបារាំងដោយម៉ាទីនព្យ៉ាត ។
-គតិលោក ពាក្យរាយ ភ្នំពេញ ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ១៩៧១(បោះពុម្ពលើកទី៣)១០ភាគ ។
-និរាសនគរវត្ត, កំណាព្យ៨, ភ្នំពេញ, ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ,១៩៦៩ ។
-«សុភាសិតច្បាប់ស្រី» កំណាព្យ, កម្ពុជសុរិយា, ឆ្នាំ១៩៣៤(៤-៦), ទំព័រ៤៦-៨០
-អំបែងបែក, រឿងល្បែង, ភ្នំពេញ, ជីង ងួនហ៊ួត, ១៩៥៣, ២ភាគ ។
-លោកនីតិបករណ៍, កំណាព្យ ជាភាសាបាលី អធិប្បាយ ជាភាសាខ្មែរ, ភ្នំពេញ ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ,១៩៥៣ (បោះពុម្ពលើកទី២) ។
-ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរ, ច្បាប់ចម្លងដៃ រក្សាទុកនៅបណ្ណាល័យសង្គមបេសកកម្មបរទេសនៅក្រុងប៉ារីស, បកប្រែជាភាសាបារាំងដោយម៉ាទីនព្យ៉ាត ។
នៅភាគទី១នៃគតិលោកមានប្រស្នាចោទ និងដោះស្រាយដែលអ្នកនិពន្ធហៅថាបុច្ឆាវិស្សជ្ជនា បានសេចក្តីថា «សំណួរ និងចម្លើយ» ក្នុងរចនាបថដែលព្រះសង្ឃយើងសម្តែងធម្មទេសនាគ្រែ២គឺមានមហាថេរ និងអនុថេរចោទឆ្លើយគ្នាទៅវិញទៅមក ។ លោកបានពន្យល់ដោយយកយោងទៅលើរឿងនិទានចំនួនមួយរយដប់ប្រាំពីររឿង(១១៧រឿង) ។ រឿងនិទានសីលធម៌ទាំងនេះលោកទាញចេញពីរឿងព្រេងខ្មែរ ពីរឿងពិតក្នុងសង្គមខ្មែរ ពីប្រភពឥណ្ឌាតាមរយៈប្រទេសថៃ គឺមានជាតក, បញ្ចតន្ត្រ, ស្រីហិតោបទេសជាដើម ។ គតិលោកគឺតំណាងចំណេះដឹង ចំរុះរបស់លោកសុត្តន្តប្រីជាឥន្ទ បានផ្សំវប្បធម៌ខ្មែរ និងវប្បធម៌បរទេស (ឥណ្ឌា, ថៃ, បារាំង...) ។
ឧកញ៉ាសុត្តន្តប្រីជាឥន្តតាក់តែងកំណាព្យបទពាក្យ៨ដែលយើងស្គាល់រាល់គ្នាមានចំណងជើងថា «និរាសនគរវត្ត» បាននិពន្ធឡើងនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍៩កើត ខែភទ្របទ លេខ៥ ឆ្នាំរកា ពោលគឺត្រូវនឹងថ្ងៃ២៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩០៩ នៅពេលដែលលោកដង្ហែហ្លួងស៊ីសុវត្ថិទៅទស្សនាប្រាសាទនគរវត្ត ៕
ឧកញ៉ាសុត្តន្តប្រីជាឥន្តតាក់តែងកំណាព្យបទពាក្យ៨ដែលយើងស្គាល់រាល់គ្នាមានចំណងជើងថា «និរាសនគរវត្ត» បាននិពន្ធឡើងនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍៩កើត ខែភទ្របទ លេខ៥ ឆ្នាំរកា ពោលគឺត្រូវនឹងថ្ងៃ២៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩០៩ នៅពេលដែលលោកដង្ហែហ្លួងស៊ីសុវត្ថិទៅទស្សនាប្រាសាទនគរវត្ត ៕
No comments:
Post a Comment