វេយ្យាករណ៍ភាសាខ្មែរសង្ខេប - Sakhan Um

ជោគជ័យផ្ដើមពីខ្លួនយើង

Sunday, January 24, 2016

វេយ្យាករណ៍ភាសាខ្មែរសង្ខេប

ដោយយោលឃើញថា យុវវ័យភាគច្រើនមានកំហុសឆ្គងច្រើន ក្នុងការសរសេរ និងនិយាយភាសាខ្មែរ ខ្ញុំបានសិក្សាស្រាវជ្រាវ ចងក្រងជាសៀវភៅវេយ្យាករណ៍ភាសាខ្មែរ ដើម្បីទុកឲ្យកូនចៅជំនាន់ក្រោយបានសិក្សាបន្ថែមទៅលើចំណុចខ្វះខាតនោះ គ្រាន់ជាជំនួយស្មារតីក្នុងការប្រើប្រាស់ភាសាខ្មែរ ឲ្យបានទូលំទូលាយថែមទៀត។
ផ្នែកទី
អំពីអក្សរ ឬអក្ខរៈ
អក្សរ តាមពាក្យសំស្រ្កឹត មានន័យថា ទន់ភ្លន់អាចបត់បែនបាន អាចយកទៅច្នៃបាន តាមការផ្សំជាមួយស្រៈ តាមការប្រកបជាមួយនឹងព្យញ្ជនៈមួយទៀត ឬតាមការផ្សំជាមួយជើងអក្សរណាមួយ ។
អក្សរអក្ខរៈ អាចហៅបានម្យ៉ាងទៀតថា វណ្ណៈមានចែកជាបីក្រុមគឺ
          -ព្យញ្ជនៈ មាន ៣៣ តួ
          -ស្រៈពេញតួ ១២ តួ
          -ស្រៈនិស្ស័យពីមុន​​មាន ២១ តែត្រូវបន្ថែម ៧ ទៀតបានទៅជា២៨តួ បើគិតទាំងសំឡេង ។ តែបើគិតតែរូបមាន២៧ តួ ព្រោះស្រៈ () មាននៅគ្រប់ព្យញ្ជនៈទាំងឃោសៈទាំងអឃោសៈ ។
-​ព្យញ្ជនៈ
          ព្យញ្ជនៈទាំង៣៣តួ ត្រូវរាប់តាមលំដាប់ពីដើមដល់ចប់៖
ង ចញ ដណ តន បម យ
-ជើងព្យញ្ជនៈ
          ព្យញ្ជនៈប្រៀបបាននឹងមនុស្សដែរគឺមានសក់ ៊ ) មានតួខ្លួន ()មានជើង (​ ្ក ) ។ រូបនៃជើងព្យញ្ជនៈមានទ្រង់ទ្រាយដូចគ្នានឹងតួអង្គព្យញ្ជនៈដែរ ប៉ុន្តែគ្រាន់តែតូចជាងតួ និងពុំមាន​"សក់"ទេ ។ ខាងក្រោមនេះ គឺជើងព្យញ្ជនៈ (Consonnes souscrites)​
 ្ក  ្ខ  ្គ  ្ឃ  ្ង  ្ច  ្ឆ  ្ជ  ្ញ  ្ដ  ្ឋ  ្ឌ  ្ឍ  ្ណ  ្ត  ្ថ  ្ទ  ្ធ  ្ន  ្ប  ្ផ  ្ព​  ្ភ  ្ម  ្យ  ្រ  ្ល  ្វ  ្ស  ្ឡ​  ្អ  ។
របៀបសរសេរ ជើងព្យញ្ជនៈ ភ្ជាប់ជាមួយតួព្យញ្ជនៈ ដូចខាងក្រោម
ក្ខខ្ខគ្គឃ្ឃង្ង ច្ចឆ្ឆជ្ជឈ្ឈញ្ញ ដ្តឋ្ឋឌ្ឌឍ្ឍណ្ណ ត្តថ្ថទ្ទធ្ធន្ន ប្បផ្ផព្ពភ្ភម្ម យ្យរ្រល្លវ្វស្សហ្ហឡ្ឡអ្អ
-ស្រៈពេញតួ
          អ្នកប្រាជ្ញជំនាន់មុនចែងថា ស្រៈពេញតួមាន ១៥ តួ ដោយរាប់យកអ អា មកបញ្ចូលផង ។ ប៉ុន្តែអ្នកប្រាជ្ញបច្ចុប្បន្នលោកដកយកនិង អានេះចេញពីប្រព័ន្ធស្រៈពេញតួ ព្រោះលោកយល់ថា​​ គឺជាព្យញ្ជនៈ ដែលត្រូវរាប់បញ្ចូលទៅក្នុងក្រុមព្យញ្ជនៈ ទាំង៣៣តួនោះវិញ ។ ឯ អាគឺតួព្យញ្ជនៈបំបែកយកតួ ​​​​​​​​​ មកផ្សំជាមួយស្រៈ ដូច្នេះស្រៈពេញតួបច្ចុប្បន្ននេះ មានតែ ១៣តួទេ គឺ ឩ ឪ ឫ ឬ ឭ ឮ ឯ ឰ ឱ ឳ ។ ចំពោះអស់លោកអ្នកប្រាជ្ញខ្លះទៀតយល់ថាក្នុងចំណោមស្រៈពេញតួទាំង១៣នេះ ស្រៈ គេមិនសូវប្រើទេ ដូច្នេះគួររាប់យកត្រឹមតែ ១២ តួវិញ ព្រោះសព្វថ្ងៃគេប្រើស្រៈពេញតួ នេះតែពាក្យ ព្រះឩរូ មួយម៉ាត់គត់ ដែលមាននៅក្នុងពាក្យ រាជស័ព្ទមានន័យថា “​ ភ្លៅស្ដេច
-ស្រៈនិស្ស័យ
          គឺតួអក្សរ ដែលជាទីពឹងពាក់អាស្រ័យនៃព្យញ្ជនៈ ។ បើសរសេរតែរូបវាដាច់តែឯងនោះ នឹងពុំមានន័យប្រាកដប្រជាថាយ៉ាងណាៗនោះឡើយ ។ ដូចជាស្រៈ   ស្រៈ    មានតែរូប និងសំឡេងផ្សំ តែពុំមានសារៈអ្វីទេ ។ ស្រៈនិស្ស័យមាន ២១ តួ តាមការកំណត់របស់ក្បួនពីមុននោះគឺ  ​  ា  ិ  ី  ឹ  ឺ  ុ  ូ  ួ  ើ  ឿ  ៀ  េ  ែ  ៃ  ោ  ៅ  ុំ  ំ  ាំ  ះ ។ ប៉ុន្តែអស់លោកអ្នកអក្សរសាស្រ្តក្រោយមកសន្មតថា មានតែ២០តួវិញ ព្រោះថា ស្រៈ() មានតែសំឡេងតែគ្មានរូបមិនគួរនឹងរាប់បញ្ចូលទេ ។ ស្រៈ() នេះមានបង្កប់នៅគ្រប់ព្យញ្ជនៈទាំងអស់ ទោះជាឃោសៈក្តី អឃោសៈក្តី ប៉ុន្តែប្រសិនបើគេយកទៅផ្សំជាមួយនឹងព្យញ្ជនៈសំឡេងឃោសៈ គេអានតាមសំឡេងព្យញ្ជនៈ ឃោសៈ គឺសំឡេង(អ៊) ឧទាហរណ៍ ងា ងិ ងី ញោ ញៅ ទុំ ទាំ ទះ.... ។ បើផ្សំជាមួយនឹងព្យញ្ជនៈអឃោសៈវាមានសំឡេង () ដូចជា កា កី កោ ចូ ចើ ចេ ចែ ចៃ ចោ... ។ ចំពោះស្រៈ  ួ    ឿ និង   ទោះគេយកទៅផ្សំនឹងព្យញ្ជនៈ ឃោសៈក្តី អឃោសៈក្តី វានៅតែមានសូរសំឡេង អួ(អឿ-អៀ)ដូចគ្នានេះវាជាករណីលើកលែងសម្រាប់ស្រៈនិស្ស័យរបស់ខ្មែរយើង ។ រីឯស្រៈទៀតដូចជា ស្រៈ  ុះ  ិះ  ោះ វិញនោះ កាលពីមុនលោកមិនយកមករាប់បញ្ចូលក្នុងស្រៈនិស្ស័យទេ ។ ប៉ុន្តែនៅពេលក្រោយមកដោយបានពិនិត្យឃើញថា មានពាក្យជាច្រើន ដែលត្រូវការប្រើស្រៈទាំងនេះ នៅក្នុងពាក្យខ្មែរជាចាំបាច់នោះ ទើបលោកអ្នកប្រាជ្ញជាន់ក្រោយក៏បានសម្រេចបញ្ចូលបន្ថែមស្រៈទាំង៤នេះ ហើយស្រៈនិស្ស័យក៏បានកើនដល់ (២១-)+ = ២៤ ហើយបើបន្ថែមស្រៈ ​  ឹះស្រៈ ើះ, ស្រៈ  ែះ ពីលើស្រៈនិស្ស័យដែលធ្លាប់ឃើញ​​មាននៅក្នុងវចនានុក្រមសម្ដេចជួន ណាត ក្ដី ក្នុងអត្ថបទនានាក្ដីទៀតនោះ  ស្រៈនិស្ស័យអាចកើនឡើងដល់២៦ ឬ ២៧
-ការប្រើប្រាស់ជើងអក្សរ
          ដោយហេតុថា មានករណីដោយឡែកខ្លះ ដែលពាក់ព័ន្ធទៅនឹងជើងអក្សរព្យញ្ជនៈខ្មែរយើងនោះ ខ្ញុំសូមអនុញ្ញាតជម្រាបថា
          / ជើង​ “ត្តនិងជើងដ្ដមានរូបរាងដូចគ្នាអាចច្រឡំព្រោះការប្រើប្រាស់កន្លងមកហាក់ដូចជាច្របូកច្របល់បន្តិច ដូចជាពាក្យស្ដូកស្ដឹង, ផ្តិល(ទឹក), ផ្ដាច់ផ្តិល ។ ប៉ុន្តែអ្នកប្រាជ្ញបានកំណត់ប្រើជើង(ត្ត) នៅផ្ញើពីក្រោមអក្សរ () វាមានសំឡេងជាជើង(ត្ត)ទាំងអស់ដូចជា ប៉ុន្តែ, កន្តែរ៉ែ, កន្តាំង, អន្តរាយ, បន្តិចបន្តួច ។ល។ លើកលែងតែពាក្យ ៤ ម៉ាត់ចេញដែលជើង ្ត) យកទៅផ្ញើនឹង () ទៅជាមានសំឡេងនោះគឺ សន្តោស, សន្តាន, ចិន្តា, អន្តរធាន ។ ប៉ុន្តែបើជើង្ត) នៅផ្ញើនៅពីក្រោមតួព្យញ្ជនៈ () វិញនោះ វាមានសំឡេងជាវិញដូចជា សណ្តែក, សណ្ដាន់, កណ្ដៀវ, កណ្ដុរ, កណ្ដាល, អណ្តូង, អណ្តើក។ល។
          / ចំពោះជើងបើកាលណាត្រូវយកជើង () ទៅផ្ញើនឹងព្យញ្ជនៈ () នោះ អក្សរ()ខាងលើត្រូវកំបុតជើង (ខ្នែង   ្ញ) ។ រីឯជើង​()ដែលយកទៅផ្ញើនឹងតួ() នោះ មានសិទ្ធិអាចរក្សាជើង( ខ្នែង ញ្ញ) នេះបាន ។ ឧទាហរណ៍បញ្ញើក្អែក, បញ្ញត្តិ, អនុញ្ញាត, កញ្ញា, សញ្ញា ។
          / ជើងឡ មិនដែលប្រើទេ
          / ជើង ​( ្ព) និងជើង្វ) អាចប្រើចូលគ្នាបាន ដោយយកជើង ្វ) ទៅផ្ញើពីក្រោមព្យញ្ជនៈ () ដូចជា និញ្វន
សូមគូសបញ្ជាក់ថា
          បុព្វបុរសយើងផ្លាស់ប្តូរ (ពៈ) ជា(វៈ)​ គឺប្រើជាមួយគ្នាជំនួសគ្នាបាន ប៉ុន្តែគេមិនអាចយកជើង () ទៅផ្ញើនឹងតួ() ឡើយ ។
-អំពីវគ្គ
          -វគ្គ ()
          -វគ្គ ()
          -វគ្គ ()
          -វគ្គ ()
          -វគ្គ ()
          ឯតួអក្សរទាំង៨តួដែលសល់ពីវគ្គទាំង៥ខាងដើមនោះ លោក​​​ហៅថា សេសវគ្គ បានដល់  យ រ ល វ ស ហ ឡ អ
-សំឡេងព្យញ្ជនៈ
          ព្យញ្ជនៈ៣៣តួនេះ ចែកចេញ​​​សំឡេង​​ជាពីរប្រភេទគឺ អឃោសៈ បានដល់ព្យញ្ជនៈដែលមានសំឡេងតូចស្រួយ មិនលាន់គឹកកងមានដូចជា កខ ចឆ ដឋណ តថ បផ សហឡអ (១៥ តួ )
ឃោសៈ ៖ ពួកព្យញ្ជនៈដែលមានសំឡេងធំគ្រលរគឹកកងដូចជា គឃង ជឈញ ឌឍ ទធន ពភម យរលវ (១៨ តួ)។ ព្យញ្ជនៈសំឡេងឃោសៈ ប្រទាញស្រៈនិស្ស័យ ឲ្យឮសូរគ្រលរគឹកកងដូចវាដែរ
-ព្យញ្ជនៈប្តូរសំឡេង
          ដើម្បីមានពាក្យប្រើប្រាស់គ្រប់គ្រាន់ទៅតាមពាក្យទាំងប៉ុន្មានក្នុងភាសាខ្មែរយើង បុព្វបុរសយើងបានកែច្នៃ បំប្លែងសំឡេងព្យញ្ជនៈខ្លះៗពីឃោសៈទៅជាសំឡេងអឃោសៈ ដោយយកសញ្ញា​​មូសិកទន្ត ​“   មកដាក់សម្លាប់ពីលើ ,. ង៉, ញ៉, ប៉, ម៉, យ៉, រ៉, វ៉ (៧ តួ) ។ រីឯសញ្ញាត្រីសព្ទ ) នេះលោកយកទៅដាក់ពីលើព្យញ្ជនៈអឃោសៈមួយចំនួនបំប្លែងសំឡេងឲ្យទៅជាឃោសៈវិញ ដូចជា ប៊, ស៊, ហ៊, អ៊, ( ៤ តួ )
កំណត់សម្គាល់
          អក្សរដែលដាក់សញ្ញាត្រីសព្ទ ) ហើយបើកាលណាមកជួបប្រទះនឹងស្រៈ  ិ  ឹ  ឹ  ឺ  ើ​​​នោះគេផ្លាស់ត្រីស័ព្ទចេញហើយដាក់ ) ជំនួសវិញចៀសវាងការទើសទែងដូចជាពាក្យ ស៊ី ហ៊ឺហា ។ ឯពាក្យសម្លាប់ដោយធ្មេញកណ្ដុរ ក៏យក) មកជំនួសមូសិកទន្តដែរ ដូចពាក្យ ប៉ិនប៉ិច ។
ករណីពិសេស ក្នុងការសរសេរពាក្យប៊ិច ឈ្មោះ ប៊ិមគេមិន​​អាចអនុវត្តក្បួនខាងដើមនោះបានឡើយ ព្រោះបើយកស្រៈ “   មកប្រើតាមក្បួនខាងលើ វាអាចច្រឡំនឹងពាក្យ ប៉ិច(ប៉ិចពន្លក) ទឹកប៉ិមហៀបនិងហូរចូលទូក ។
-ព្យញ្ជនៈផ្ញើជើង
          ផ្ញើជើងគឺជាវិធីយកជើងព្យញ្ជនៈមួយទៅផ្សំជាមួយនឹងព្យញ្ជនៈមួយទៀត ដើម្បីបង្កើតបានជាសំឡេងផ្សំពីរបញ្ចូលគ្នា ឲ្យលាន់ក្នុងព្យាង្គតែមួយ ។ នៅក្នុងភាសាខ្មែរយើងសម្បូរពាក្យដែលផ្សំសំឡេងពីររួមបញ្ចូលមកតែមួយព្យាង្គសម្រាប់អាននិយាយចេញមកភ្ជាប់គ្នាដូចជាសំឡេងភ្លោះ
ឧទាហរណ៍
+្ប = ក្ប មានក្នុងពាក្យក្បាល
+្ស = ខ្ស មានក្នុងពាក្យ ខ្សត់
របៀបយកជើងទៅផ្ញើ (ផ្សំ) ជាមួយព្យញ្ជនៈ គោលគឺព្យញ្ជនៈមានឋានៈជាម្ចាស់មានរបៀបប្លែកគ្នា
-យកជើងផ្សំដាក់ពីក្រោមតួព្យញ្ជនៈគោល ៖ ខ្លី, ឆ្មា
-យកជើងផ្សំដាក់ពីឆ្វេងតួព្យញ្ជនៈ ៖ ស្រែ
-យកជើងផ្សំដាក់ពីក្រោមនិងខាងស្តាំ ៖ សង្ឃ, អភិវឌ្ឍ, សប្បាយ, រក្សា
១០-ព្យញ្ជនៈបន្ថែម
          ដើម្បីអាចសម្របតម្រូវជាមួយសំណូរម្យ៉ាងតាមបែបសូរសៀងជាភាសាបរទេស ដែលយើងតែងតែខ្ចីយកមកប្រើខ្លះៗ មានភាសាបារាំង អង់គ្លេស.... គេយកតួព្យញ្ជនៈមកផ្សំជាមួយជើងព្យញ្ជនៈ ដូចជាពាក្យ guitare= ហ្គីតារ, frein ហ្រ្វាំង, café =កាហ្វេ, George Cœdès= ហ្ស៊ក សេដែស។ល។
១១-សិថិល និង ធនិត
          / សិថិល គឺព្យញ្ជនៈដែលមានសំឡេងស្រាលប្រមូលផ្តុំចេញសំឡេងដាច់តែមួយ ពុំមានខ្យល់ផ្សំពីព្យញ្ជនៈណាផ្សេង ក គ ច ជ ដ ឌ ត ទ ប ព
          / ធនិត រាល់ព្យញ្ជនៈដែលមានគួបផ្សំដោយសំឡេង ​​​​“​​​​ មានដូចជា < +; < +; < +; < +; < +; < +; < +ហ៊ ; < +ហ៊; < +ហ៊; < +ហ៊
១២-ព្យញ្ជនៈគូ
          នៅក្នុងតួព្យញ្ជនៈទាំង៣៣តួ ក្នុងវគ្គនីមួយៗ តែងតែមានព្យញ្ជនៈជាគូនឹងគ្នា ដែលមួយមានសំឡេងអឃោសៈ ហើយមួយទៀតមានសំឡេងឃោសៈគឺ ៖
          / ផ្នែកអឃោសៈ គូនឹង; គូនឹង ; គូនឹង ; គូនឹង ​​
          / ផ្នែកឃោសៈ គូនឹង; គូនឹង; គូនឹង; គូនិង
          ចំពោះព្យញ្ជនៈសេសគូ នៅចុងវគ្គទាំងមាន , , , , និងព្យញ្ជនៈសេសវគ្គទាំងតួ មាន ៖ នោះពុំមានគូទេ ។
ផ្នែកទី
វណ្ណយុត្តិ (Signe Diacritique)

វណ្ណយុត្តិ គឺជាសញ្ញាទាំងឡាយដែលបង្កើតឡើង ដើម្បីកែប្រែផ្តួលសំឡេងព្យញ្ជនៈ ឬពាក្យពេចន៍ខ្លះ ឲ្យសមស្របទៅតាមតម្រូវការប្រើប្រាស់ក្នុងភាសារបស់យើង ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះសញ្ញាទាំងនេះ ក៏អាចជួយបំប្លែង​​សំឡេងនៃពាក្យខ្លះ ដែលមានប្រភពមកពីភាសាបាលីសំស្ក្រឹតផងដែរ ។
វណ្ណយុត្តិទាំងឡាយចែកចេញជាពីរពួកគឺ
          / វណ្ណយុត្តិដែលបន្ថែមលើព្យញ្ជនៈ ដើម្បីលម្អៀងស័ព្ទឲ្យខ្លីឲ្យមានសូរផ្សេងឲ្យប្លែកពីសំឡេងដើម (Signes diacritiques)
          / វណ្ណយុត្តិដែលប្រើជាមួយនឹងពាក្យក្នុងឃ្លាប្រកប ដើម្បីកាត់ឃ្លាជាប្រយោគជាសង្កាត់ ដើម្បីសម្គាល់ន័យសេចក្តីផ្សេងៗ។ វណ្ណយុត្តិពួកនេះហៅថា ខណ្ឌសញ្ញា( Signe de ponctuation )
-មូសិកទន្តធ្មេញកណ្តុរ “  
          ជាសញ្ញាប្រើសម្រាប់សម្លាប់, បំបែរសំឡេងព្យញ្ជនៈតួ ដែលមានសំឡេងឃោសៈ ឲ្យទៅជាអឃោសៈ គឺ , , , , , , , ឲ្យទៅជាសំឡេងអឃោសៈវិញ ង៉, ញ៉, ប៉, ម៉, យ៉, រ៉, វ៉, ។ ប្លែកតែតួ មួយ ដែលមានសំឡេងអឃោសៈស្រាប់ ប៉ុន្តែគ្រាន់តែលម្អៀងសូរពី ទៅ ប៉ ប៉ុណ្ណោះ ។ អក្សរប្តូរសំឡេងទាំងនេះ ត្រូវបានប្រើក្នុងពាក្យ ង៉ក់ង, ញ៉ែងញ៉ង, ប៉ប៉ាច់ប៉ប៉ោច, ម៉ែឪ, យ៉ាប់យ៉ឺន, រឿងរ៉ាវ, វ៉ូងវ៉ាង
ចំណាំ កាលណាពាក្យទាំងនេះទៅប្រទះនឹងស្រៈ ិ  ី  ឹ  ឺ  ើ ឧទាហរណ៍ ៖ ផ្ទះប៉ិត យាប់យ៉ឺន, ល្បែងចាប៉ឹក... ។ គេត្រូវយកសញ្ញា ) មកជំនួសធ្មេញកណ្តុរដែលដាក់ពីលើ ដើម្បីកុំឲ្យវណ្ណយុត្តិនេះ ទើសទែងគ្នាជាមួយស្រៈខាងលើ ។ ឧទាហរណ៍ ស៊ី ប៉ើង រឹងប៉ឹង ។
-ត្រីស័ព្ទ (  )
          ជាសញ្ញាសម្រាប់ដាក់លើព្យញ្ជនៈតួ ជាអឃោសៈ , , , , ឲ្យទៅជាឃោសៈវិញ ប៊, ស៊, ហ៊, អ៊, ។ ព្យញ្ជនៈប្តូរសំឡេងទាំងនេះ ត្រូវបានយកទៅប្រើក្នុងពាក្យ សាប៊ូ, សម្លស៊ុប, ហ៊ាន, ទ្រអ៊ូ... ។ កាលណាសញ្ញាត្រីស័ព្ទនេះជួបប្រទះនឹងស្រៈ  ិ  ី  ឹ  ឺ  ើ ក៏ត្រូវប្រែប្រួលរូបមកជា ) ដូចករណីខាងលើដែរ ឧទាហរណ៍ ស៊ីបាយ, លេងហ៊ី... លើកលែងតែពាក្យ ប៊ិច, អ៊ីចុះអ៊ីចឹង...
៣ រស្សសញ្ញាបន្តក់)
          សម្រាប់ប្រើដាក់ថែមលើតួប្រកបនៃពាក្យដែលកើតឡើងពីស្រៈ និងស្រៈ អា ហើយកាត់ស័ព្ទវែងឲ្យទៅជាខ្លី ដែលត្រូវអានលឿនរហ័ស។ ឧទាហរណ៍ កាត = ស័ព្ទវែង, កាត់ = ស័ព្ទខ្លី, ចប = ស័ព្ទវែង, ចប់ = ស័ព្ទខ្លី ។
          កំណត់សម្គាល់
          / ចំពោះតួព្យញ្ជនៈប្រកបនឹងអក្សរ ត្រង់សំឡេងប្រកបលំដាប់ទីនោះ មិនបាច់ប្រើសញ្ញា រស្សៈបន្តក់ទេ ឧទាហរណ៍ ៖ ចាម់ ។ ក្នុងករណីនេះ គេប្រើនិគ្គហិត(  ) ឬស្រៈ “  ាំចាំជំនួសវិញ ។
          / រីឯតួព្យញ្ជនៈប្រកបនឹងអក្សរ ត្រង់សំឡេងប្រកបលំដាប់ទីនោះ ក៏មិនបាច់ប្រើ រស្សសញ្ញា ឬបន្តក់ដែរ, ដូចជាពាក្យ ចាយ់ក្នុងករណីនេះគេយកស្រៈ “   មកជំនួសវិញ ព្រោះមានសំឡេងដូចគ្នា ។
          / ចំពោះពាក្យទាំងឡាយណា ដែលក្លាយមកពីភាសាបាលីសំស្រ្កឹត មិនត្រូវប្រើសញ្ញា () នេះឡើយ ដូចជាពាក្យ បទ, សព, ភព, កុសល, ផល កិច្ចកល ធនធាន រសជាតិ លាមក ... ពាក្យទាំងនេះមានសំឡេងខ្លីស្រេចហើយ តាមទម្លាប់អានបែបបាលីនិងសំស្រ្កឹត ។
-សំយោគសញ្ញា ()
          / គេប្រើវណ្ណយុត្តិនេះសម្រាប់លម្អៀងស័ព្ទរបស់ពាក្យក្លាយមកពីភាសាបាលី ឬសំស្រ្កឹត ដូចជា ភយ > ភ័យ, ជយ > ជ័យ, នយ > ន័យ, អាស្រយ > អាស្រ័យ, អាលយ > អាល័យ
          / សញ្ញានេះក៏ប្រើលើពាក្យខ្មែរខ្លះដែលមានសំឡេងស្ទើរស្រៈ “​ និង ស្រៈអា ដើម្បីឲ្យមានសូរសំឡេងមួយត្រូវចំនឹងសំឡេងពិតនៃពាក្យនោះ គឺ ញ័រ, ជ័រ, ទំព័រ...
          / សម្រាប់ប្រើសម្រួលសំឡេងក្លាយពីពាក្យបរទេសខ្លះ ដូចជា ដុកទ័រ, ប៉ាស្ទ័រ, អាំងហ្សេនីញ័រ, កុំព្យូទ័រ, ត្រាក់ទ័រ
-របាទ ()
          វណ្ណយុត្តិនេះ ជាតំណាងអក្សរ ដែលគេកាត់យកក្បាលខាងលើរបស់វាមករក្សាទុកធ្វើជាសញ្ញារបាទ () ។ គេប្រើវណ្ណយុត្តិនេះ សម្រាប់ដាក់លើពាក្យដែលក្លាយមកពីភាសាសំស្រ្កឹត ដើម្បីសម្រួលសំឡេងអានតាមបែបសំឡេងខ្មែរ ។ គេកត់សម្គាល់ថា ពាក្យបាលីណា ដែលសរសេរតម្រួតនោះ កាលណាយើងសរសេរជាពាក្យសំស្រ្កឹតក្លាយខ្មែរ គេត្រូវដាក់ () របាទនេះជំនួសវិញ ។


-អស្តា ()
          វណ្ណយុត្តិនេះ គឺមានទ្រង់ទាយជាលេខ ប៉ុន្តែបង្រួញឲ្យតូចដើម្បីងាយយកមកដាក់លើព្យញ្ជនៈ និង ដែលជានិបាតស័ព្ទ ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ខ្ញុំក៏ទៅ, អ្នកក៏ទៅ, ទោះបីយ៉ាងណាក៏ដោយ ...។ ក្រៅពីនេះគេប្រើលេខអស្តា សម្រាប់ដាក់លើពាក្យឧទានស័ព្ទខ្លះ ជាពាក្យភ្ញាក់ស្ងើចរំភើប​... ឱហ្ន៏ នុ៎ះហ្ន៏ ។
-ទណ្ឌឃាត ឬបដិសេធ (​)
          វណ្ណយុត្តិនេះ មានរូបសណ្ឋានដូចសក់លេខ ។ គេប្រើទណ្ឌឃាត ដើម្បីដាក់លើអក្សរព្យញ្ជនៈណាដែលគេមិនអាន ប៉ុន្តែគេត្រូវតែរក្សាទុកព្យញ្ជនៈនោះជាចាំបាច់ ក្នុងន័យរក្សាអក្ខរាវិរុទ្ធរបស់ពាក្យ និងជាគ្រឿងសម្គាល់ជាតិស័ព្ទរបស់ពាក្យ ។ ឧទាហរណ៍ ទូរទស្សន៍, ប្រយោជន៍, គមនាគមន៍, ព្រឹត្តិការណ៍, ពាក្យពេចន៍, វេយ្យាករណ៍, ត្រ័យរតន៍ ។គេច្រើនប្រើទណ្ឌឃាតលើពាក្យក្លាយពីបាលីនិងសំស្រ្កឹត ។ សញ្ញានេះ ក៏យកមកប្រើចំពោះពាក្យខ្ចីពីបរទេសខ្លះ សម្រាប់រក្សាលំនាំអក្ខរាវិរុទ្ធដើមរបស់ពាក្យទាំងនោះ ដូចជា ស៊ីម៉ងត៍, អេដស៍, អាល់ប៊ែរត៍...
-វិសជ៌នី () ឬរះមុខ
          គេប្រើសញ្ញានេះ សម្រាប់ប្រកបជំនួសខ្យល់ “​​ ជាពាក្យកាត់កំបុតខ្លី ហើយអានដោយបើកចំហមាត់ដូចជាតិះ, រិះ, ចុះ, ចង្កើះ (ចង្កឹះ) ឈ្មោះ,​ ទះ, ដោះដូរ, លោតផ្លោះ ។ល។ វាមានសូរសំឡេងស្រដៀងនឹងពាក្យដែលប្រកបនឹងព្យញ្ជនៈ ដែរ ។
-យុគលពិន្ទុ() ហៅថា ចុចពីរ ក៏បាន
          គេប្រើវណ្ណយុត្តិនេះសម្រាប់ ដាក់នៅចុងពាក្យមានកំណើតពីបាលីសំស្រ្កឹត ដែលមានសូរ អាក់ “​ អ៊ាក់ដូចជា លោភៈ, មោហៈ, ទោសៈ...
          ចំណាំ បើពាក្យទាំងនេះនៅខាងដើមគេ ដូចជា ពលកម្ម, វណ្ណកម្មសច្ចភាព, ខេមរភាសា នោះគេមិនចាំបាច់ដាក់យុគលពិន្ទុទេ ព្រោះពាក្យទាំងនេះជាសមាសនាម
          លើកលែងតែពាក្យ គណៈ ដែលទោះបីវានៅដើមគេ ឬកណ្តាលគេក្តី ក៏ត្រូវតែប្រើយុគលពិន្ទុជាដរាប ឧទាហរណ៍ គណៈប្រតិភូ, គណៈកម្មការ, គណៈសង្ឃ, គណៈរដ្ឋមន្រ្តី, គណៈប្រធានរដ្ឋ... ព្រោះថាក្នុងពាក្យទាំងនេះ​ “គណៈមិនចូលក្នុងសមាសនាមតាមក្បួនខ្នាតវេយ្យាករណ៍បាលី
          លើកលែងតែពាក្យ គណបក្ស, គណនា, គណនេយ្យ...​ ដែលគេមិនត្រូវប្រើយុគលពិន្ទុទេ ។
          រីឯពាក្យ កាលៈទេសៈ គេត្រូវប្រើយុគលពិន្ទុកទាំងពីរម៉ាត់តែម្តង។ ក៏ប៉ុន្តែ បើគេសរសេរពាក្យនេះ បញ្រ្ចាសមកវិញ ទេសកាលនោះ គេមិនត្រូវប្រើយុគលពិន្ទុឡើយ ។
          ក្នុងសម័យនេះ គេយកយុគលពិន្ទុមកប្រើក្លាយក្នុងឃ្លាប្រយោគខ្លះដែរ សម្រាប់រាប់រាយឈ្មោះអ្វីៗដូចពាក្យថា ទង់ជាតិបារាំងមាន ៣ពណ៌គឺ , ខៀវ, ក្រហម ។ ប៉ុន្តែជាទូទៅ អ្នកនិពន្ធទាំងឡាយតែងតែប្រើ ទ្វិពិន្ទុលេខក្នុងករណីរៀបរាប់, ឧទ្ទេស បង្ហាញ... ព្រោះការប្រើសញ្ញាខណ្ឌបែបនេះត្រឹមត្រូវ និងសមហេតុសមផលជាង ។ យើងនឹងបានឃើញព្រមទាំងអធិប្បាយពន្យល់ អំពីខណ្ឌសញ្ញានេះនៅទំព័រខាងមុខ ។
១០-រជ្ជុសញ្ញា ឬសហសញ្ញា (-) “Trait d’union”
          ជាសញ្ញាបន្ទាត់ផ្ដេកខ្លីសម្រាប់ប្រើប្រាស់បានច្រើនយ៉ាងនៅក្នុងការសរសេរអត្ថបទតែងនិពន្ធជាដើម ។
          /សម្រាប់បំបែកព្យាង្គនៃពាក្យមួយកុំឲ្យអានច្រឡំជាប្រកបនាំឲ្យខុសពាក្យដូចជា ទូក-, ​កុក-,​ សម្បុរ-,​ខ្សែ-​...
          /សម្រាប់ភ្ជាប់ពាក្យមួយ ដែលសរសេរមិនទាន់ចប់នៅចុងទំព័រ ហើយត្រូវត្រឡប់មកសរសេរនៅដើមបន្ទាត់វិញ ។
          / សម្រាប់ភ្ជាប់ពាក្យមួយដែលដាច់គ្នា ដើម្បីតម្រូវចាប់ចុងចួនក្នុងកំណាព្យ ។
          / សម្រាប់បញ្ជាក់អំពីការផ្លាស់ប្តូរឃ្លាសន្ទនានៃតួពីរ ឬច្រើននាក់ ។
          / សម្រាប់សម្គាល់នូវការរៀបរាប់ ជាលំដាប់លំដោយ អំពីគំនិតចំណុចប្លែកៗ
១១-កាកបាទ ឬជើងក្អែក (+)
          គឺជាបន្ទាត់ខ្លីពីរមួយផ្តេកមួយទៀតបញ្ឈរ គូសកាត់ខ្វែងគ្នាចំពាក់កណ្តាល ។ គេប្រើវណ្ណយុត្តិនេះ សម្រាប់ដាក់លើពាក្យឧទានស័ព្ទខ្លីៗមួយចំនួនដែលមានសូរសៀងបង្អូសត្អូញថ្ងូរ ដូចជាពាក្យ ចា៎ះ ! បា៎ទ ! ណា៎ ! ហ្ន៎, នុ៎ះ, ណ៎ះ, អូ៎, អ្ហា៎... ។ ខាងផ្នែកនព្វន្ត គេប្រើសញ្ញាជើងក្អែកជាសញ្ញាបូក, ឧទាហរណ៍ ៖ ១៥+៣៨ ។
១២-លេខទោ ()
          សញ្ញានេះគេប្រើសម្រាប់
          /- ផ្ទួនពាក្យដែលតម្រូវឲ្យថា ឬអានពីរដង,
          /- សម្រាប់បញ្ជាក់អំពីចំនួនច្រើន ឬ ពហុវចនៈ
          ចំណាំ មិនមែនកំណត់ថា គ្រប់តែពាក្យដែលត្រូវថាអានពីរដងនោះ ត្រូវតែដាក់លេខទោទាំងអស់នោះទេ ។ ពាក្យបាលីខ្លះដែលយកមកប្រើក្នុងភាសាខ្មែរ ដូចជា នានាធម្មសង្វេគ គេត្រូវសរសេរពាក្យ នានា”​​​​​​​​ នេះត្រួតគ្នាពីរដង ដោយគោរពទៅតាមវិធានបាលី ។ ដូចជាពាក្យថា ឯហិមម...? ។ បើប្រើជាមួយគុណនាមនិយាយអំពីពណ៌នោះពាក្យស្ទួនដោយប្រើលេខទោចង់បញ្ជាក់អំពីប្រភេទពណ៌ ដោយឡែកៗរបស់វត្ថុ ។
          ចំពោះពាក្យខ្មែរខ្លះ ដែលមានសំឡេងដដែលៗពីរដងដូចជាបបរ កករ ត្រូវតែសរសេរពីរដងជាន់គ្នាដូច្នេះជាដរាប ។ ហាមដាច់ខាត មិនឲ្យសរសេរ បរៗ, ករៗ, បែបនេះឡើយ ។
          លេខទោប្រើក្នុងករណីបញ្ជាក់និងប្រៀបធៀប
          លេខទោប្រើជាមួយពាក្យមួយព្យាង្គ
          លេខទោប្រើជាមួយពាក្យពីរម៉ាត់
          លេខទោប្រើជំនួសពាក្យបីម៉ាត់ច្រើនព្យាង្គ
          ចំណាំ លេខទោមិនអាចប្រើផ្ទួនបាននៅខាងចុងពាក្យពិពណ៌នា អំពីរូបរាងមនុសសត្វ ដូចជា កូនគោនេះធាត់ទ្រលុកលុក មុខឡើងកំប្លង់ប្លង់ដូចវង់ចន្រ្ទា ស្គមកំព្រឹងព្រឹង
          មិនត្រូវប្រើលេខទោនេះក្នុងករណីប្រើពាក្យដដែលច្រើនដង
ផ្នែកទី
ខណ្ឌសញ្ញា (Signes de ponctuation)
ខណ្ឌសញ្ញា គឺជាសញ្ញាមានរូបភាពប្លែកៗ សម្រាប់ប្រើក្នុងការសរសេរអត្ថបទផ្សេងៗ ដើម្បីសម្គាល់លក្ខណៈ ទម្រង់បែបបទ ដែលជាលំនាំឲ្យងាយយល់ឲ្យអានបានត្រឹមត្រូវ
-ក្បៀស ( , ) កណ្ដកសញ្ញា (La virgule)
          សញ្ញានេះ ប្រើសម្រាប់ញែកពាក្យក្នុងប្រយោគឲ្យដាច់ពីគ្នា ទោះពាក្យរៀបរាប់នោះ ជានាមក្តី ជាគុណនាមក្តី ជាកិរិយាស័ព្ទក្តី គួរកត់សម្គាល់ថា ការប្រើក្បៀសក្នុងការសរសេររបស់ខ្មែរយើងក៏ប្រហាក់ប្រហែលនឹងការប្រើក្បៀសរបស់លោកខាងលិចដែរ
          / ការប្រើក្បៀសក្នុងការពិពណ៌នា រៀបរាប់ជំពូកនាម
          /​ ការពិពណ៌នារៀបរាប់អសាធារណនាម
          / ការពិពណ៌នារៀបរាប់គុណនាម
          / ការពិពណ៌នារៀបរាប់កិរិយាស័ព្ទ
កំណត់សម្គាល់ នៅក្នុងឃ្លាប្រយោគបរទេសដូចជា ភាសាបារាំង អង់គ្លេស អេស្ប៉ាញ៉ុល​​ជាដើមនោះ ប្រយោគល្បះណាដែលខ្មែរយើងត្រូវប្រើដកឃ្លា គេប្រើក្បៀសទាំងអស់ នេះអាចជាទម្លាប់ភាសាគេ ក៏ធ្វើទៅតាមការតម្រូវចាំបាច់នៃក្បួនវេយ្យាករណ៍ របស់គេ
អត្ថបទខ្មែរយើងពីបុរាណ ដែលចារនៅលើក្រាំងក្ដី សាស្ត្រាស្លឹករឹតក្ដី នៅក្នុងឃ្លាប្រយោគទាំងអស់នោះពុំដែលមានប្រើក្បៀសទាល់តែសោះ យើងកត់សម្គាល់ឃើញថា ចាប់តាំងពីប្រទេសយើងឋិតក្រោមរបបអាណានិគមបារាំងមក ប្រហែលដោយសារបានទទួលឥទ្ធិពលពីរបៀបរបបសរសេរបែបបារាំង យើងក៏ចាប់ផ្ដើមប្រើក្បៀសជារៀងរហូតមក ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី យើងសង្កេតឃើញមានទំនោរពីរគឺ
          /-ប្រភេទជនដែលបានរៀនសូត្រចេះដឹងជ្រៅជ្រះភាសាបារាំង ច្រើនសរសេរប្រើក្បៀស
          /-ប្រភេទជនដែលចេះតែភាសាខ្មែរ ក៏ទទួលយកទម្លាប់មត៌កពីបុព្វបុរសជាន់ដើម ហើយសរសេរឥតប្រើក្បៀសទេ
និយាយរួមមក ការប្រើដកឃ្លា ជំនួសក្បៀស ប្រើដកឃ្លាផង និងប្រើក្បៀសផង គឺមិនមានអ្វីប្លែកគ្នាខ្លាំងពេកនោះទេ ប៉ុន្តែការប្រើក្បៀស វាមានចរិតច្បាស់លាស់ប្រាកដប្រជាជាង។
-ទ្វិពន្ទុលេខ ចំណុចពីរគូស ()
          សញ្ញាដែលមានគំនូសផ្តេកនៅខណ្ឌចន្លោះសូន្យពីរ​ ​លើមួយក្រោមមួយនេះ គេប្រើសម្រាប់
          / ដាក់នៅចុងបញ្ចប់នៃប្រយោគ ក្នុងន័យកត់ត្រាសម្តីរបស់បុគ្គលណាមួយដែលគេស្រង់យកមកដាក់ក្នុងសញ្ញាអញ្ញប្រកាស(“ ”) គេកត់សម្គាល់ឃើញថា សញ្ញាបែបនេះ ច្រើនតែប្រើក្នុងទម្រង់រចនាបថប្រយោគពណ៌នាក្នុងរឿងព្រេង, រឿងនិទាន, ការនិយាយប្រាប់គ្នាពីហេតុការណ៍អតីតកាល ។ល។
          សម្រាប់ដាក់នៅចុងប្រយោគណា ដែលត្រូវបន្តទៅដល់ការរៀបរាប់ ដោយចាត់ជាពួក, ជាផ្នែក
 សម្គាល់ មិនត្រូវច្រឡំយុគលពិន្ទុ () ជាមួយនិងទ្វិពិន្ទុលេខ () ទេ យុគលពិន្ទុ គ្រាន់តែចុចចំណុចពីរលើក្រោមប៉ុណ្ណោះ, រីឯទ្វិពិន្ទុលេខ គឺមានសូន្យលើ ( ° ) សូនក្រោម (°) ហើយមានរជ្ជុសញ្ញាខណ្ឌចំកណ្តាលគឺយ៉ាងនេះ () សព្វថ្ងៃនេះ យើងឃើញគេប្រើយុគលពិន្ទុតាមបែបអឺរ៉ុបជំនួសទ្វិពិន្ទុលេខ ដោយមកពីទម្រង់ពុម្ពអក្សរលីម៉ុន (font Limon) ពុំមានសញ្ញាទ្វិពិន្ទុលេខ ក៏តាំងតែយកយុគលពិន្ទុមកប្រើជំនួសឲ្យតែបាន សិន រង់ចាំអ្នកបច្ចេកទេសរកឃើញសញ្ញាទ្វិពិន្ទុលេខ​​​ នោះនឹងយកមកប្រើឲ្យបានត្រឹមត្រូវតាមវិធានវេយ្យាករណ៍។
ប៉ុន្តែគេអាចប្រើយុគលពិន្ទុបាននៅក្នុងទម្រង់លិខិតខ្លះៗដូចជា កម្មវត្ថុ ៖ ស្នើសុំអាហារូបករណ៍ទៅសិក្សានៅប្រទេសជប៉ុនយោងៈ លិខិតលេខ... ចុះថ្ងៃទី....
          កំណត់សម្គាល់អំពីការប្រើ ឬមិនប្រើយុគលពិន្ទុនៅពីមុខពាក្យ ​“ថា
          / មិនប្រើយុគលពិន្ទុ ចំពោះតែពាក្យថា ណាដែលជានិបាតស័ព្ទដែលអាចប្រៀបនឹងភាសាបារាំងថា Que” បានដល់ពាក្យដែលត្រូវកត់ត្រាសម្តីមិនផ្ទាល់របស់តួអង្គ មាននិយាយក្នុងStyle indirect ” របស់ភាសាបារាំង ដូចជាពាក្យ ៖ ពោលថា, និយាយថា, ទំនាយទាយថា, តិះដៀលថា, ជេរថា, ប្រាប់ថា... ពាក្យទាំងនេះ គេមិនត្រូវប្រើដាក់យុគលពិន្ទុ () ពីមុខទេ ។
          / ត្រូវប្រើយុគលពិន្ទុ គេប្រើសញ្ញាយុគលពិន្ទុ () ក្នុងករណីកត់ត្រាពាក្យសម្តីផ្ទាល់របស់អ្នកនិពន្ធ ត្រូវគ្នានឹងទម្រង់របស់ភាសាបារាំងថា (Style direct)
-បុច្ឆនសញ្ញា (?) (Point d'interrogation)
          ជាសញ្ញាប្រើសម្រាប់ដាក់ពីខាងក្រោយពាក្យ, ឃ្លា, ល្បះ ចោទសួរជានិច្ច នៅក្នុងពាក្យ, ល្បះ, ឃ្លា, ប្រយោគដែលចោទសួរ គេតែងប្រើជាចាំបាច់នូវពាក្យ រូបមន្តផ្សេងមានជាអាទិ៍៖ តើ, ព្រោះអ្វី, ហេតុអ្វី, ដូចម្តេច, (ក៏, , បានជា...) យ៉ាងម៉េចក៏..., អ្វីទៅ, ស្អីគេ, អង្កាល់, កាលណា, ... ។ល។ ពាក្យសម្រាប់សួរអាចនៅដើមឃ្លា នៅចុងឃ្លាក៏បាន ជួនកាលគេមិនចាំបាច់ ប្រើពាក្យសួរ គេគ្រាន់តែដាក់បុច្ឆនសញ្ញាទៅក៏បានដែរ
​            -ល្បះ, ឃ្លា, ពាក្យសំណួរខ្លីៗ ឃ្លានអ្វី? ម៉េចក៏យំ? ទៅសាលា? ដើរ? ជិះកង់ ?
            -គប្បីកត់សម្គាល់ថា សំណួរដដែលគ្រាន់តែផ្លាស់ប្តូរដាក់ពាក្យណាមុន ពាក្យណាក្រោយ ក៏ឲ្យន័យ ឬ រំលេចន័យខុសគ្នាដែរ ។
            ក្រៅពីនេះ រាល់សំណួរដែលសុទ្ធតែមានបុច្ឆនសញ្ញានៅចុងល្បះដូចគ្នានេះ អាចមានន័យខុសប្លែកគ្នា ទៅតាមសំឡេងលើកដាក់ថ្នាក់ថ្នម គំហកកំហែងអង្វរករលន់តួ ។
            មានបុច្ឆនសញ្ញមួយបែបទៀត ដែលច្រើនឃើញប្រើនៅក្នុងរូបគំនូរកំប្លែង (Caricature)
-ឧទានសញ្ញា (!) (Point d'exclamation)
          សញ្ញាបង្គោល​​បញ្ឈរដែលមានចំណុច (!) មួយនៅពីក្រោមនេះ គេប្រើសម្រាប់ដាក់នៅពីក្រោយ ពាក្យ ឃ្លា ល្បះ ភ្ញាក់ផ្អើលតក់ស្លុតស្ងើច ភ័យ អាសន្ន ខ្លាច បញ្ជាដាច់ខាត បែបន់ អធិដ្ឋាន សម្រែកជយឃោស គំរាមកំហែង ។ ជួនកាលគេក៏ប្រើឧទានសញ្ញាជាមួយនឹងឃ្លា កំហឹង បន្ទោសជេរផងដែរ
-អញ្ញប្រកាស( “...” )

          គឺជាសញ្ញាឃ្នាបម្យ៉ាង ដែលនៅខាងដើមមានរាងកោងខ្វឹកកួចពីរឡើងទៅលើ ឯខាងចុងជាសញ្ញាខ្វឹកពីររាងកោង កួចទម្លាក់ចុះក្រោម ។ គេប្រើសញ្ញានេះសម្រាប់៖
          / គាប ឬកត់ត្រាដកស្រង់សេចក្តីសំខាន់របស់ជនណាម្នាក់ ទុកជាសេចក្តីពិសេសដោយឡែក ជាការរំលេចបញ្ជាក់ឲ្យប្លែកពីន័យរបស់បរិបទ ។
          / ដកស្រង់គំនិត, សម្តីរបស់តួអង្គណាមួយក្នុងរឿង ។
          / ដកស្រង់តួអង្គណាមួយដែលមានកិត្តិស័ព្ទល្បីល្បាញ
          / ដកស្រង់សេចក្តីអត្ថន័យមានលក្ខណៈលេចធ្លោ ។
-អព្ភន្តរសញ្ញា (...)
          សញ្ញានេះ ខុសប្លែកពីអញ្ញប្រកាស ដោយប្រើតែខ្វឹកសញ្ញាមួយនៅខាងដើម និងក្បៀសសញ្ញាមួយនៅខាងចុង ។ របៀបប្រើនសអព្ភន្តរសញ្ញាខុសគ្នាបន្តិចពីសញ្ញាអញ្ញប្រកាស ដោយប្រើអព្ភន្តរសញ្ញាជាឃ្នាបពាក្យឋិតនៅក្នុងរង្វង់ផែនពាក្យដែលដាក់ឃ្នាបដោយសញ្ញាអញ្ញប្រកាស ។
សូមអនុញ្ញាតជម្រាបថា៖ នៅក្នុងសៀវភៅឯកសារជាទូទៅគេកម្រឃើញអ្នកនិពន្ធប្រើសញ្ញានេះណាស់ ។ ជួនកាលគេប្រើអព្ភន្តរសញ្ញា ឬអញ្ញប្រកាស ក្នុងគោលដៅតែមួយដូចគ្នា ។ នៅក្នុងសៀវភៅវេយ្យាករណ៍របស់លោក ពូវ អ៊ុម លោកចាត់ទុកអព្ភន្តរសញ្ញាថា ជាសញ្ញាអញ្ញប្រកាស (​ សៀវភៅវេយ្យាករណ៍ ពូវអ៊ុម ទំព័រ ៨ ) ចំណែកនៅក្នុងវចនានុក្រមសម្តេចជួនណាត ទំព័រ ១៦៥៦-៥៧ វិញ ក៏បង្ហាញអព្ភន្តរសញ្ញា “​ ....” មានរូបសណ្ឋានយ៉ាងនេះដែរ ។ លោកបានពន្យល់ពាក្យអព្ភន្តរសញ្ញាយ៉ាងនេះថា ៖ ពាក្យសន្មតហៅវណ្ណយុត្តិ ដែលពួកវេយ្យាករណ៍បណ្ឌិតក្នុងប្រទេសអឺរ៉ុប បង្កើតឡើងសម្រាប់ប្រើរាំងពាក្យ ឬសេចក្តីមានរូបសណ្ឋានពីរបែបគឺ (“...”) («...»)
          ដូច្នេះ ដោយយល់ឃើញថា កិច្ចការសរសេរតែងនិពន្ធនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ មានសភាពល្អិតល្អន់ស៊ីជម្រៅ និងហ្មត់ចត់ យើងគួរតែបញ្ចូលអព្ភន្តរសញ្ញា ដែលមានរូបសណ្ឋានបែបនេះ ( ‘... ’ ) មកប្រើបន្ថែមទៀត ដោយបំបែកចេញពីអញ្ញប្រកាស ( “...” )
-មច្ឆណ្ឌសញ្ញា ឬ ពងត្រី (...) (point de Suspension)
          ជួនកាលគេហៅថា (ចំណុចរាយ) ផងក៏មាន ។ សញ្ញាដែលមានចំណុចបីបន្តបន្ទាប់ជាប់គ្នានេះ សម្រាប់សម្គាល់ប្រយោគណាមួយ ដែលនៅមានសេចក្តីបន្តទៀត ប៉ុន្តែអ្នកសរសេរបានផ្អាកបញ្ឈប់លែងពណ៌នា ដោយដាក់សញ្ញាពងត្រីនេះ ប្រាប់ជាដំណឹង ។ របៀបប្រើពងត្រីមានបែបផែនប្លែកៗដូចតទៅ
          / ជាសញ្ញាកាត់ពាក្យសម្តីគូសន្ទនាម្នាក់ដែលកំពុងនិយាយឲ្យដាច់កណ្តាលឃ្លា ។
          / ជាសញ្ញាសម្រាប់ផ្អាកពាក្យសម្តី មិនចង់និយាយបន្តដោយទុកឲ្យគូសន្ទនាយល់ ឬ ក៏បង្កប់ទុកនូវពាក្យគំរាមកំហែង ពាក្យបណ្តាសា...
          / ផ្អាកសេចក្តីត្រឹមប៉ុណ្ណឹងសិន ឬស្លេះទុក ដោយមិនចង់ឲ្យសេចក្តីមានន័យដូចគ្នានេះ វែងអន្លាយពេក ។
          / សម្រាប់ប្រាប់អំពីពាក្យឃ្លា ដែលបាត់រលុបមានសេចក្តីមិនច្បាស់ ដកយកចេញពីសិលាចារឹកជាដើម ។
-វង់ក្រចក ឬនខសញ្ញា ( )
          បានជាគេឲ្យឈ្មោះដូច្នេះ ព្រោះវាមានសណ្ឋានរាងកោងដូចវង់ក្រចកយើងពិតៗ ។ គេប្រើសញ្ញាវង់ក្រចកសម្រាប់
          / គាបពាក្យ ឬសេចក្ដីដែលគេចង់ពន្យល់ន័យ ។
          / គាបពាក្យដែលសរសេរជាអក្សរកាត់ ។
-វង់តង្កៀប [.....]
          នៅក្នុងភាសាខ្មែរគេមិនស្រូវប្រើសញ្ញាវង់តង្កៀបនេះទេព្រោះយើងមានវណ្ណយុត្តិនិងខណ្ឌសញ្ញាយ៉ាងច្រើន សមស្របនឹងប្រើក្នុងអត្ថបទជាភាសាខ្មែរគ្រប់គ្រាន់អស់ហើយ ។ ប៉ុន្តែនៅក្នុងការគណនាលេខផ្នែកពីជគណិត​(Algèbre) យើងយកមកប្រើតាមពួកអឺរ៉ុប ។
១០-រ៉ាត់ ឬឃ្នាប ( } { ....} ) (Accolade)
          សញ្ញានេះ ខ្មែរខ្លះហៅថា ពុកមាត់មេអំបៅ
          / នៅក្នុងមុខវិជ្ជាពីជគណិត របៀបប្រើឃ្នាប ឬរ៉ាត់មានន័យដូចគ្នា នឹងការប្រើតង្កៀប ឬវង់ក្រចកដែរ ។ គេតែងតែប្រើរ៉ាត់មួយសម្រាប់បើក ( { ) និងរ៉ាត់មួយទៀតសម្រាប់បិទ ( } ) គឺបែបនេះ {.....}
          / រ៉ាត់បើក និងរ៉ាត់បិទនេះ ប្រើសម្រាប់គាបពាក្យពីរ ឬច្រើនជាការសម្គាល់ថា ពាក្យទាំងនោះមានមុខងាររួមដូចគ្នា មិនបាច់សរសេរដដែលច្រើនដងនាំខាតពេល ។
១១-បេយ្យាលៈ ឬ លៈ (។ល។)
គេមិនសូវអានថា បេយ្យាលៈទេ ព្រោះវែងពេកគេអានកាត់យកតែខាងចុងត្រង់សូរថា ឡាក់, ឡៈ សរសេរថា (។ល។) ត្រូវនឹងពាក្យបារាំងថា (et cetera) សរសេរអក្សរកាត់ថា (etc.) គេប្រើសម្រាប់បំព្រួញសេចក្តីឯណានីមួយ ឬការរៀបរាប់ដែលវែងឲ្យនៅខ្លី ដោយគិតថា អ្នកអានក៏ដឹងថា នៅមានពាក្យ និងសេចក្តីអ្វីខ្លះទៀត
១២- ខណ្ឌ ឬ ខណ្ឌសញ្ញា ()
          គេប្រើសញ្ញាខណ្ឌនេះ សម្រាប់រាំងខាំងប្រយោគ ឬសង្កាត់នៃសេចក្តីនីមួយៗ ឲ្យដាច់ស្រឡះពីគ្នា ។ កាលណាប្រយោគមួយចាប់សេចក្តីហើយគេត្រូវដាក់សញ្ញា () នេះ មុននឹងបន្តទៅប្រយោគមួយទៀត ។ ខណ្ឌសញ្ញា ធ្វើឲ្យគេងាយយល់ អាចញែកសេចក្តីពីប្រយោគមួយទៅប្រយោគមួយ មិនឲ្យច្រឡំន័យ នាំច្របូកប្របល់ ។ ហើយនៅចន្លោះ ខណ្ឌសញ្ញា ការដកឃ្លា ក៏ជួយសម្រួលឲ្យអ្នកអានងាយយល់ងាយចាប់សេចក្តីបាន ។ មានតែការប៉ិនប្រសប់របស់អ្នកសរសេរតែងនិពន្ធទេ ដែលអាចយល់ដឹងដល់ការចាំបាច់នៃការដកឃ្លា ការដាក់ខណ្ឌសញ្ញាឲ្យបានត្រឹមត្រូវទេ ទើបធ្វើឲ្យអត្ថបទមានតម្លៃ មានន័យគួរជាទីចាប់អារម្មណ៍ ។
ប៉ុន្តែកាលណាគេត្រូវប្តូរគំនិតចូលទៅវគ្គ ឬកថាខណ្ឌថ្មីនោះ គេត្រូវដាក់សញ្ញាខណ្ឌទៅចុងបញ្ចប់ប្រយោគ រួចហើយត្រូវចាប់សរសេរដោយចុះទៅបន្ទាត់ថ្មី ជាមួយនឹងការចោលលំហបន្តិចដែលគេតែងនិយមហៅថា ខណ្ឌ ចុះបន្ទាត់ចោលបន្ទាត់ និងចាប់ដើមបន្ទាត់ (នេះជាការប្រាប់ដំណឹងរបស់អ្នកហៅសរសេរតាមសូត្រ )
១៣- ខណ្ឌចប់ ( )
          ជាសញ្ញាសម្រាប់ដាក់បញ្ចប់អត្ថបទ ឬរឿងមួយតែត្រឹមនេះពុំមានសេចក្តី ឬរឿងរ៉ាវទៅមុខទៀតឡើយ ។
១៤- អាទិសង្កេត ( . )
          គឺជាចំណុចមួយដែលដាក់ពីមុខអក្សរ ដែលគេសរសេរកាត់ដូចជា ..អា. (សហរដ្ឋអាមេរិក), ... (អង្គការសហរប្រជាជាតិ) ... (គណៈកម្មការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត) ​ជួនកាលគេប្រើអាទិសង្កេត ដើម្បីដាក់ពីមុខលេខរៀង មាតិកាដែលរៀបរាប់ចំណងជើងរង (Sous-titre) ដូចជា
          . មង្គលការ អបមង្គល
          . ស្វាស្អប់ចេក ក្អែកស្អប់ពងមាន់
          . ចង់រត់ចេញពីសង្គម...
          ជួនកាលក្នុងករណីដូចខាងលើនេះ គេប្រើរជ្ជុសញ្ញា (-) ខ្លះ ដែរ ។
១៥- កុក្កុដនេត្រ ឬ ភ្នែកមាន់ ()
          បុព្វកវីនិពន្ធខ្មែរធ្លាប់ប្រើសញ្ញានេះ សម្រាប់ចាប់ផ្តើមសរសេរអត្ថបទ ឬសេចក្តីរឿងអ្វីមួយ ដើម្បីកំណត់ទុកជាចំណុចចាប់ផ្តើម ។ តែពេលបច្ចុប្បន្ននេះ អ្នកនិពន្ធ កវីលែងប្រើសញ្ញានេះហើយ ។ ជាពិសេសនៅពេលចាប់ផ្តើមសរសេរកំណាព្យ នោះកវីបុរាណយើងច្រើនប្រើសញ្ញា () ដូច្នេះ ។ បច្ចុប្បន្ននេះ មានកវីសម័យទំនើបខ្លះក៏ផ្តើមប្រើសញ្ញាផ្នែកមាន់ ដែលមានក្បៀសពីរនេះ នៅពេលចាប់ផ្តើមបើកបទកំណាព្យ ។
១៦-ខណ្ឌបរិយោសាន ឬ គោមូត្រ (។៚)
          គឺជាសញ្ញាយកតាមរូបសណ្ឋានដាននោមគោ ដែលនោមផងដើរផង បណ្តាលឲ្យមានរាងក្ងិក្ងក់បែបនេះ ហើយខ្មែរបុរាណក៏សន្មតយកមកធ្វើជាសញ្ញាខណ្ឌបញ្ចប់ ដែលហៅតាមពាក្យបាលីថាគោមូត្រ គឺនោមគោដូច្នេះទៅ ចាស់បុរាណលោកប្រើខណ្ឌបរិយោសាន ឬ បរិយាន ឬគោមូត្រនេះ សម្រាប់បញ្ជាក់សេចក្តីនិយាយពីរឿងរ៉ាវអ្វីមួយអត្ថបទបទបាទបាលីគាថាណាមួយ ។ សព្វថ្ងៃនេះ អ្នកនិពន្ធមួយចំនួន បានប្រើសញ្ញាពីរគឺ៖ ឬមួយ មួយ ។៚ ការ​​​​ប្រើគោមូត្រនេះ គឺចង់រក្សាសម្បត្តិវប្បធម៌ពីបុរាណឲ្យនៅគង់វង្ស ។យើងឃើញអ្នកកាសែតមួយចំនួន មានប្រើសញ្ញាគោមូត្រផងដែរ ៕៚
១៧-អំពីលេខខ្មែរ
          តាំងពីយូរមកហើយខ្មែរយើងប្រើលេខ ព្រមជាមួយនឹងការបង្កើតតួអក្សរ សម្រាប់ចារឹកនិងកត់ត្រា​​ហេតុការណ៍ផ្សេងៗ ។ លេខមានសារៈសំខាន់ជាពិសេសក្នុងការកត់ត្រាចំនួនលុយកាក់គោក្របី ស្រែភ្លឺខ្ញុំកំដរ... ។ កត់ត្រា អាយុ (ចំនួនឆ្នាំ) ដែលខ្លួនរស់នៅកត់ត្រាចំនួនប្រាក់ ដែលគេមកខ្ចីបុល...
នៅពេលបច្ចុប្បន្ន លេខត្រូវបានប្រើប្រាស់សម្រាប់គណនាលុយកាក់ថវិកាចំណូលចំណាយ ។ ពិសេសស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុ, ស្ថាប័នសេដ្ឋកិច្ច, ធនាគារ, ពាណិជ្ជកម្ម ត្រូវការប្រើប្រាស់តួលេខជាចម្បងបំផុត ។ ព្រោះតែ លេខមានតួនាទីសំខាន់នៅក្នុងសង្គមនេះហើយទើបមានពាក្យស្លោកមួយឃ្លាចែងថាសម្តីជាឯកលេខជាទោ អក្សរជាត្រីតាំងពីសម័យដើមមកទល់ពេលនេះ ទម្រង់បែបផែនលេខដែលខ្មែរយើងប្រើប្រាស់មាន៖
          / លេខទំនើបដែលខ្មែរយើងប្រើសព្វថ្ងៃគឺ
          0, , , , , , , , ,
          / លេខអារ៉ាប់
          0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
          ស្ទើរតែនៅលើសកលលោកគេប្រើលេខនេះ ទុកដូចជាលេខអន្តរជាតិទៅហើយ ។
          / លេខខ្មែរបុរាណ
          លេខប្រភេទនេះ មានតែពួក ហោរា(Astrologue) ប៉ុណ្ណោះដែលប្រើក្នុងការទស្សន៍ទាយ ជោគតារាសីឲ្យមនុស្សទូទៅ និងទស្សន៍ទាយមើលសុខទុក្ខ, ​ព្រឹត្តិការណ៍, ទឹកភ្លៀងកេណ្ឌធារាសាស្រ្តផលាផលប្រចាំឆ្នាំ សម្រាប់ចុះផ្សាយក្នុងមហាសង្រ្កាន្ត ។ គេរាប់លេខនេះថា ឯក, ទោ, ត្រី, ចត្វា, បញ្ច, , ស័ប្ត, អដ្ឋ, នព, សំរិទ្ធិ ។ សូមបង្ហាញជូននូវរូបសញ្ញានៃលេខខ្មែរបុរាណដូចខាងក្រោម
, , , , , , , , ,
          /​លេខរ៉ូម៉ាំង (Chiffre romain)
          លេខរ៉ូម៉ាំង ច្រើនសរសេរ
          -​ នៅលើមុខនាឡិកាប៉ោលព្យួរជញ្ជាំង
          - សម្រាប់កត់ត្រា ភាគ, ជំពូក, ផ្នែក, នៃអត្ថបទ ឯកសារសៀវភៅផ្សេងៗ ។ខាងក្រោមនេះ គឺរូបសញ្ញាតួនៃលេខរ៉ូម៉ាំង I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII, IX, X
          នៅ​​​កម្ពុជាយើងគេប្រើទាំងអស់ លេខទាំងប៉ុន្មានដែលបានបង្ហាញជូនខាងលើ ។ លើកលែងតែអស់លោកហោរាទេ ដែលប្រើលេខខ្មែរបុរាណ ក្នុងការគណនាទស្សន៍ទាយ តាមលេខអត្តៈទស្សន៍ទាយ ជោគជតារាសី
១៨-ការចុះកាលបរិច្ឆេទ
          ការចុះកាលបរិច្ឆេទមានតួនាទីសំខាន់ជាចម្បង ព្រោះតាមរយៈកាលបរិច្ឆេទ គេអាចដឹងអំពីកាលវេលាដែលព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្រ្តនានាបានកើតឡើង ។ . កាលបរិច្ឆេទនៃការឡើងសោយរាជ្យនៃស្តេចអង្គណាមួយ, កាលបរិច្ឆេទនៃការកសាងប្រាសាទ... កាលបរិច្ឆេទនៃជ័យជម្នះរបស់ជាតិយើងទៅលើគូសត្រូវ កាលបរិច្ឆេទនៃការចាកចោលក្រុងអង្គរ... កាលបរិច្ឆេទនៃការផ្លាស់ប្តូររាជធានី ។ល។ នៅក្នុងគ្រួសារមួយការសាងសង់ផ្ទះថ្មី ក៏មានចារឹកកាលបរិច្ឆេទទុកជាសម្គាល់សម្រាប់ឲ្យសមាជិកគ្រួសារជំនាន់ក្រោយៗបានដឹង។ នៅតាមចេតិយ ម៉ុងបញ្ចុះសព ក៏គ្រួសារនីមួយៗ តែងតែសរសេរឈ្មោះ បុគ្គលជាសាច់ញាតិដែលស្លាប់ ។
            - ការចុះកាលបរិច្ឆេទតាមបែបបុរាណ
ចាប់ពីរវាងសតវត្សទី១៦ រហូតមកទល់​​​ដើមសម័យភ្នំពេញបុព្វបុរសយើងប្រើរបៀបម្យ៉ាងសម្រាប់ធ្វើជារូបមន្តនៃ​​ការចុះកាលបរិច្ឆេទ ។ គោលសំខាន់នៃរូបមន្តនោះ គឺលោកដាក់សញ្ញាខណ្ឌ () ទុកជាគោលសម្រាប់ធ្វើស្នូលកណ្តាល ។ យើងឃើញការចុះកាលបរិច្ឆេទរបៀបនេះ នៅលើចេតិយ នៅលើសំណង់ផ្សេងៗ ខាងពុទ្ធសាសនា ជាពិសេស យើងឃើញនៅគ្រប់តែសន្លឹកខាងដើមបំផុត ឬសន្លឹកចុងបញ្ចប់នៃសាស្រ្តាសឹ្លករឹត ។ ឧទាហរណ៍៖ ថ្ងៃអង្គារ ១១ កើត ពិសាខ ព.. ២៥៤៩ គ.. ២០០៥ នោះគេសរសេរបែបនេះវិញ
                                                .. ២៥៤៩
            ៣ ᧫ ៦ ឆ្នាំមមែ           ____________
                                                .. ២០០៥
          នេះគឺជារបៀបចុះកាលបរិច្ឆេទបែបសង្ខេបខ្លី ។ ខ្ញុំគ្រាន់តែសូមជម្រាបថា ដើម្បីចេះចុះកាលបរិច្ឆេទរបៀបបុរាណនេះ គេត្រូវចេះចាំថ្ងៃទាំង ឲ្យស្ទាត់ គឺអាទិត្យ (លេខ១) ច័ន្ទ (លេខ២) អង្គារ (លេខ៣) ពុធ (លេខ៤) ប្រហស្បតិ៍ (លេខ៥) សុក្រ (លេខ៦) សៅរ៍ (លេខ៧) ។ រួចហើយត្រូវចេះ រាប់ខែចន្ទគតិឲ្យស្ទាត់ដោយដាក់លេខឲ្យខែនីមួយៗផងគឺ៖ មិគសិរ (លេខ១) បុស្ស (លេខ២) មាឃ (លេខ៣) ផល្គុន (លេខ៤) ចេត្រ (លេខ៥) ពិសាខ (លេខ៦) ជេស្ឋ (លេខ៧) អាសាឍ (លេខ៨) ស្រាពណ៍ (លេខ៩) ភទ្របទ (លេខ១០) អស្សុជ (លេខ១១) កត្តិក (លេខ១២) ការគិតខ្នើតរនោច គឺលោកកំណត់ឲ្យដាក់ខ្នើតនៅខាងលើសញ្ញាខណ្ឌ, ឲ្យដាក់រនោចនៅខាងក្រោមសញ្ញាខណ្ឌ ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ថ្ងៃសៅរ៍ ៣ រោច ខែ អាសាឍ គ.. ២០០១ ព.. ២៥៤៨ ត្រូវសរសេរដូចខាងក្រោម
​​                                    .. ២៥៤៨
            ៧᧳៨ឆ្នាំឆ្លូវ     ____________
                                    .. ២០០៤
១៩-អំពីទម្រង់ផ្សេងៗនៃអក្សរខ្មែរ ( Les différents types de caractères Khmers )
          អក្សរខ្មែរ មានទ្រង់ទ្រាយច្រើនបែប, មានដូចជា
          / អក្សរជ្រៀង (Ecriture penchée)
          អក្សរជ្រៀងគឺជាអក្សរដៃ (manuscrit) មានជំហររាងទ្រេតទៅមុខ ។
          /​ អក្សរត្រង់ (Eeriture droite)
          គឺជាទម្រង់អក្សរដែលគេសរសេរឲ្យមានជំហរត្រង់ទៅលើតាមទំនងបន្ទាត់បញ្ឈរ (vertical)
ប៉ុន្តែ គេកម្រឃើញទម្រង់អក្សរសរសេរទ្រេត​​ទៅខាងឆ្វេងណាស់ (ទ្រេតទៅក្រោយ)
          / អក្សរមូល
          អក្សរមូល គឺជាប្រភេទអក្សរ ដែលមានទម្រង់មូល គេច្រើនសរសេរអក្សរមូលនៅក្នុងសៀវភៅធម៌ ជាភាសាបាលី សំស្រ្កឹត ម្យ៉ាងទៀត ការសរសេរមន្តអាគមគាថា លើកន្សែងយ័ន្តលើអាវតេជះ សាក់លើខ្លួនប្រាណ, ក៏គេនិយមប្រើអក្សរមូលដែរ នៅទូទាំងស្រុកសៀម(ថៃ) កាលណាគេសរសេរបាលីគាថាមន្តអាគមគឺគេសរសេរអក្សរមូលខ្មែរទាំងអស់ គេនិយមយល់ថា កាលណាគេសរសេរអក្សរ (​សៀម) នៅលើយ័ន្តមន្តអាគមគាថា នោះមិនពូកែសក្តិសិទ្ធិដូចសរសេរអក្សរមូលខ្មែរទេ
ករណីលើកលែង
          ប៉ុន្តែដោយឡែក ហើយនេះជាករណីពិសេស ដែលជាទម្លាប់របស់ខ្មែរយើងស្រាប់ផង នៅលើស្លាក (Enseigne) យីហោផ្ទះជំនួញ ស្លាករបស់មន្ទីរក្រសួងនានា ឈ្មោះចំណងជើងសៀវភៅឈ្មោះអ្នកនិពន្ធ... នោះគេច្រើនតែសរសេរអក្សរមូលផងដែរ ឧទាហរណ៍
រោងចក្រម៉ុងហួត, ក្រសួងឧស្សាហកម្ម រ៉ែ និង ថាមពល, វចនានុក្រមបារាំង-ខ្មែរ ដោយលោក តិប យក់, ថាវ-គន្ធ សម ថាំង... ។ល។

/ អក្សរខម

          អក្សរខមនេះ មានទម្រង់ទ្រង់ទ្រាយមូលប្រហាក់ប្រហែលនឹងអក្សរមូលដែរ ប៉ុន្តែមានចំណុចប្លែកគ្នាខ្លះៗ ដូចជា៖
          -អក្សរ មានពីរជាន់ ជើងបីបែបនេះ
            -គ្រប់តួអក្សរ ច្រើនតែមានងៀងជ្រុងបន្តិចនៅត្រង់ចុងមុម
            -អក្សរ មានបន្ទាត់ វះពោះភ្ជាប់ពីម្ខាងដល់ម្ខាង
            -ស្រៈ មានទម្រង់បែបនេះ
          គេប្រើសរសេរអក្សរខម ប្រហាក់ប្រហែលគ្នានឹងអក្សរមូលដែរ តែមិនសរសេរក្នុងយ័ន្ត គាថាទេ ។ គេច្រើនសសេរចុះចំណងជើងសៀវភៅ , ចំណងជើងអត្ថបទ , ឈ្មោះជំពូក, វគ្គ, ផ្នែកនៃសៀវភៅមួយ ។ ដោយចង់ថែរក្សាទម្រង់អក្សរបន្សល់ទុកមកដោយបុព្វបុរសខ្មែរ គេចម្លងគំរូអក្សរខមនេះ ពីសិលាចារឹក ក្រោយអង្គរខ្លះ ពីសាស្រ្តាស្លឹករឹតខ្លះ រក្សាទុកជាកេរមត៌កខាងអក្សរសាស្រ្ត កុំឲ្យបាត់បង់ ។
២០-ការប្រើឈ្មោះខែតាមបែបបារាំង
          តាំងពីប្រទេសយើង​​​ឋិតនៅក្រោមរដ្ឋការអាណាព្យាបាលបារាំងមក ក្រៅពីប្រើកាលបរិច្ឆេទតាមបែបចន្ទគតិ ខ្មែរយើងប្រើកាលបរិច្ឆេទបែបសុរិយគតិតាមបារាំង ព្រោះរដ្ឋការរបស់បារាំងនិងខ្មែរយើងមានការប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នាជាប្រចាំ ។ ម្យ៉ាងទៀតឥទ្ធិពលបារាំង ទាំងនយោបាយនិងវប្បធម៌ តែងតែគ្របសង្កត់មកលើយើងជានិច្ច ។ សូមជម្រាបបញ្ជាក់ថា បារាំងពុំមានប្រើឈ្មោះ​​ឆ្នាំ ជូត, ឆ្លូវ, ខាល, ថោះ, រោង.... ដូចយើងទេ គឺគេប្រើឆ្នាំតាមគ្រិស្តសករាជ
ឧទាហរណ៍៖
          គ្រិស្តសករាជ ២០០៧ ។ ក្រៅពីប្រើឆ្នាំតាមគ្រិស្តសករាជ បារាំងប្រើខែសុរិយគតិដូចជា Janvier (ហ្សង់វីយេ), Février (ហ្វេវ្រីយេ), Mars (ម៉ាស់), Avril (អាវ្រីល), Mai (ម៉េ), Juin (យូវ៉ាំង), Juillet (ស៊ូយ៉េត), Août (អ៊ូត), Septembre (សេបតមប្រិ៍), Octobre (អុកតូប្រិ៍), Novembre (ណូវ៉មប្រិ៍) និង Décembre (ដេសមប្រិ៍)
ក្រោយមក ក្នុងរវាងបណ្តាឆ្នាំ ទសវត្សទី៦០ គណៈកម្មការវប្បធម៌ជាតិ បានបង្កើតឈ្មោះ ខែសុរិយគតិទាំង១២ ជាភាសាបាលីជំនួសខែសុរិយគតិបារាំងដូចខាងក្រោមនេះ ៖
- Janvier = យ៉ាំងវីយេ = មករា ២- Février = ហ្វេវ្រីយេ = កុម្ភៈ ៣- Mars = ម៉ារ្ស = មីនា ៤-Avril =អាវ្រីល= មេសា ៥- Mai = ម៉េ = ឧសភា៦- Juin = យូវ៉ាំង = មិថុនា ៧- Juillet = ស៊ូយេត= កក្កដា ៨- Août = អ៊ូត = សីហា - Septembre =សេបតមប្រិ៍=កញ្ញា១០- Octobre = ឧកតូប្រិ៍=តុលា ១១- Novembre=ណូវ៉មប្រិ៍=វិច្ឆិកា ១២- Décembre= ដេសមប្រិ៍ =ធ្នូ  
          នេះជាដំណាក់កាលនៃការវិវត្តន៍របស់ភាសានិងអក្សរសាស្រ្តខ្មែរយើងក្នុងជំហានថ្មីមួយទៀត ។ ប៉ុន្តែ សូមជម្រាបថា ឈ្មោះខែថ្មីរបស់ខ្មែរយើងដែលយកមកជំនួសខែសុរិយគតិបារាំង(ឬសកល) នេះពុំអាចយកទៅប្រើប្រាស់ក្នុងផ្នែកហោរាសាស្រ្តសម្រាប់ទស្សន៍ទាយ ជោគជតារាសីគ្រោះកាចគ្រោះជា... បាននោះឡើយ ។ ហោរាខ្មែរនៅតែប្រើខែខាងចន្ទគតិសម្រាប់គន់គូរដដែលដូចជា
                        -មិគសិរ= លេខ ១                    -ជេស្ឋ =​ លេខ ៧
                        -បុស្ស = លេខ ២                     -អាសាឍ = លេខ ៨
                        -មាឃ= លេខ ៣                      -ស្រាពណ៍= លេខ ៩
                        -ផល្គុន = លេខ ៤                    -ភទ្របទ = លេខ ១០
                        -ចេត្រ = លេខ ៥                     -អស្សុជ = លេខ ១១
                        -ពិសាខ = លេខ ៦                   -កក្តិក = លេខ ១២

ពាក្យអញ្ញត្រស័ព្ទ
(Les mots exceptionnels)
                                                 
          គឺជាពាក្យមានលក្ខណៈពិសេស ខុសប្លែកពីពាក្យទៀតៗដោយអក្ខរាវិរុទ្ធមិនចំណុះនិងសូរសំឡេង។
ឧទាហរណ៍
-​អ្នក= អានថា =នាក់សរសេរជា + ្ន + =អនក=អ្នក=នាក់
-អញ=អានថា =អាញ់សរសេរជា =អញ
-(ខាង)លិច(ទិស) អានថា=​ឡិចសរសេរជា =លិច ទិសដែលព្រះអាទិត្យលិច
-មាតា=អានថា =មាដាសរសេរជា =មាតា= > ; បាលីមាតា(មា+តា) អានជាសំឡេងខ្មែរ=​ម៉ែ
-មណ្ឌប. . អានថា មាន់ដប់ = វិមាន, រោង
-ភ្នំព្រះសុមេរុ = អានថាព្រះសុម៉ែភ្នំខ្ពស់ជាងគេក្នុងលោក
-ខេត្ត = អានថាខែតមកពីបាលី ខេត្ត=​ស្រែ
-វិសេស= អានថាវិសែសមកពីបាលី វិសេស=​ ភាពប្លែក
-សេពគប់= អានថាសែបគប់ទាក់ទងរាប់រក; បាលីក្លាយខ្មែរ
-តេមិយៈ= អាថាឌីម៉ែឬ ព្រះឌីម៉ែរឿងទីក្នុងទសជាតក; ...
-តេជោ= អានថាដែជោមកពីបាលីតេជ= អំណាច
-បណ្ឌិត=ហៅក្លាយជាអន្ទិតមកពីពាក្យបាលី=​ជនអ្នកមានប្រាជ្ញា
-បេតី= អានថាប៉ែតី, ក្លាយមកពី​ “បីតិ
-ចេតិយ= អានថាចែដីមកពីពាក្យ​​បាលី=​ទីដែលគេគោរពបូជា
-ចេស្តា= អានថាចែស្តាមកពីសំស្រ្កឹត=សង្វាតប្រឹងប្រែង
-ចេតនា= អានថាចែតាណាមកពីបាលី= ផ្តួចគិត,​ ផ្តោតចិត្ត
-ព្រះធរណី= អានថាព្រះធរនីមកពីបាលី,សំស្រ្កឹត= ផែនដី
-ប្រពៃណី= អានថាប្រពៃនីមកពីបាលី= ទំនៀម, ពូជពង្ស
-អនុលោម= អានថាអនុឡោមមកពីបាលី=​ បណ្តោយតាម, យល់តាម
ខ្ញុំស្រង់ពាក្យអញ្ញត្រស័ព្ទខ្លះៗប៉ុណ្ណេះយកបង្ហាញជូនអស់លោកគ្រាន់បានជាគំរូប៉ុណ្ណោះ នៅមានពាក្យប្រភេទនេះច្រើនទៀត សូមអស់លោកជួយស្រាវជ្រាវបន្ថែម តាមការគួរ
សង្កេត ក្នុងចំណោមអញ្ញត្រស័ព្ទទាំងអស់នេះ យើងសង្កេតឃើញមានលក្ខណៈពិសេស យ៉ាងគឺ
          -ពាក្យទាំងនេះច្រើនតែក្លាយមកពីពាក្យបាលីនិងសំស្ក្រឹត
          -យកសំឡេងមកជំនួស សំឡេង; . បីដា ‹​ បិតា
          -យកស្រៈ មកជំនួសស្រៈ . ចែដី ‹​ ចេតិយ
          -យកព្យញ្ជនៈសំឡេង អ៊ មកជំនួសព្យញ្ជនៈសំឡេង ; . ព្រះធរនី ‹​ ព្រះធរណី, ប្រពៃនី ‹​ ប្រពៃណី
          -យក្យព្យញ្ជនៈសំឡេង មកជំនួសព្យញ្ជនៈសំឡេង អ៊ .ទិសខាងឡិច ...។ បាតុភូតអញ្ញត្រស័ព្ទគឺជា សោភ័ណភាសាដែលទាំងអ្នកអក្សរសាស្រ្តទាំងមហាជនព្រមព្រៀងគ្នាប្រឌិតឡើង សម្រាប់សម្រួលការនិយាយស្តី ឲ្យស្រួលមាត់ ។ រីឯការសរសេរវិញត្រូវតែគោរពអក្ខរាវិរុទ្ធដោយអនុលោមទៅតាមជាតិសព្ទ(Etymologie) របស់ពាក្យ ។
២១- អក្សកាត់
          នៅក្នុងការសរសេរអត្ថបទផ្សេងៗ ជួនកាលគេសរសេរពាក្យនៅក្នុងឃ្លាណាមួយដោយប្រើពាក្យពេញលេញទាំងស្រុងតែម្ដង ។ ឧ. អង្គការសុខភាពពិភពលោក (O.M.S.)
          ជួនកាលក្នុងកាលៈទេសៈខ្លះទៀត ដោយគេចង់ចំណេញពេល ចំណេញក្រដាស គេតែងតែរិះរកវិធីបំព្រួញសង្ខេបពាក្យពេញលេញនោះឲ្យខ្លី ប៉ុន្តែនៅតែរក្សាបានអត្ថន័យខ្លឹមសារវាទាំងស្រុងដដែល ។
          . អង្គការសហប្រជាជាតិរួមមកនៅត្រឹម អ. . .
          សហរដ្ឋអាមេរិក. . អា.
          គណកម្មាធិការជាតិភាសាខ្មែរ គ. . . .
          សេចក្ដីជូនដំណឹង ស. . .
វិធី៖ គេជ្រើសយកព្យញ្ជានៈ​​ក្នុងពាក្យណាមួយធ្វើជាគោល។ ពាក្យគោលនៅក្នុងឃ្លាណាមួយនោះត្រូវបានកំណត់ជ្រើសរើសយកមកដាក់តម្រៀបជាបន្តបន្ទាប់រហូតដល់អស់ពាក្យគោល ដូចមានបញ្ជាក់ជូននៅក្នុងឧទាហរណ៍ខាងលើស្រាប់ ។
២២- ឋានៈរបស់ពាក្យ
          /​ ចំពោះព្រះសង្ឃនិងព្រះរាជា
          ដើម្បីរាប់កំណត់ចំនួនព្រះរាជានោះ គេប្រើពាក្យភ្ជាប់ថា អង្គ
          . ​ព្រះមហាក្សត្រា ក្សត្រី យាងចូលប្រថាប់ក្នុងរាជរោងមាន ១៧ អង្គ
          ដើម្បីកំណត់ចំនួនព្រះសង្ឃគេប្រើពាក្យភ្ជាប់ថាអង្គ
​          .ក្នុងពិធីចម្រើនព្រះបរិត្តបុណ្យទក្ខិណានុប្បទាននេះ គេនិមន្តព្រះសង្ឃ ១០ អង្គ
បញ្ជាក់ ពាក្យសង្ឃស័ព្ទ និងរាជស័ព្ទ មួយចំនួន គឺជាន់គ្នាតែមួយប្រើពាក្យដូចគ្នា ដូចករណីខាងលើជាភស្តុតាងស្រាប់ ។ ព្រះរាជាឈឺនិងព្រះសង្ឃឈឺ គេអាចហៅថាអាពាធដូចគ្នាបានតែចំពោះព្រះរាជាមានពាក្យម្យ៉ាងទៀតថាប្រឈួន
ខ្មែរយើងប្រើពាក្យពិសេសៗសម្រាប់តម្រូវនឹងឋានៈមនុស្សក្នុងសង្គម ។ ដូច្នេះព្រះសង្ឃ និងព្រះរាជា ជាជនមានឋានៈខ្ពស់ក្នុងសង្គម ដែលគេអាចសន្មតថា ជា ឧត្តមភេទដូច្នេះត្រូវតែមានពាក្យខ្ពង់ខ្ពស់យកមកប្រើឲ្យត្រូវទៅតាមឋានៈនាទី ក្នុងសង្គមដូចជម្រាបខាងលើ ។
          / ចំពោះមនុស្សដែលមានឋានន្តរសក្តិខ្ពង់ខ្ពស់
          ដើម្បីកំណត់ចំនួនមនុស្សមានយសសក្តិខ្ពង់ខ្ពស់វិញ  គេប្រើពាក្យ រូប
          . នៅក្នុងពិធីសម្ពោធការដ្ឋាននៅខេត្តកំពង់ចាម មានអស់លោករដ្ឋមន្រ្តី តំណាងរាស្រ្ត ចូលរួមប្រមាណ ៣០ រូប
          / ចំពោះមនុស្សសាមញ្ញធម្មតា
          ក្នុងការរាប់កំណត់ចំនួនមនុស្សសាមញ្ញធម្មតាគេភ្ជាប់ពាក្យនាក់
          . នៅក្នុងពិធីបុណ្យសុំទឹកភ្លៀងនៅទីទួលអ្នកតាដើមពោធិ៍ មានមនុស្សប្រុស​​ស្រី ក្មេងចាស់ចំនួនប្រមាណជាង៥០០ នាក់ ចូលរួម
/ ចំពោះសត្វទូទៅ
          ក្នុងការគិតគន់គណនាចំនួនសត្វទូទៅ គេតែងប្រើពាក្យ ក្បាល
          . គេពិឃាតគោនិងជ្រូកអស់ចំនួន ៤ ក្បាល
            -តែដោយឡែក​, បើចំពោះសៀវភៅវិញក៏គេហៅថា ក្បាលសៀវភៅ ១០ ក្បាល (ដែរ)​
          / ចំពោះវត្ថុផ្សេងៗ
            -ផ្ទះ គេប្រើពាក្យ ខ្នង យកមកភ្ជាប់ពីក្រោយ ឧ. ផ្ទះ ៣ ខ្នង
            -អិដ្ឋ គេប្រើពាក្យ ដុំ យកមកភ្ជាប់ពីក្រោយ ឧ. អិដ្ឋ ២០០ដុំ
            -ក្បឿង គេប្រើពាក្យ សន្លឹក យកមកភ្ជាប់ពីក្រោយ ឧ.ក្បឿង៥០០០សន្លឹក  
            -សង្កសី គេប្រើពាក្យ សន្លឹក យកមកភ្ចាប់ពីក្រោយ ឧ. ស័ង្កសី ៧០ សន្លឹក
            -ក្តារ គេប្រើពាក្យ សន្លឹក យកមកភ្ជាប់ពីក្រោយ ឧ. ក្តារ១៨០សន្លឹក
            -ក្រដាស គេប្រើពាក្យ សន្លឹក យកមកភ្ជាប់ពីក្រោយ ឧ. ក្រដាស១០០០ សន្លឹក
            -គ្រឿងឈើធ្វើសំណង់ គេប្រើពាក្យ ផ្លាន យកមកភ្ជាប់ពីក្រោយ រនូត, រត, ប្រម៉េ, ផ្ទោង ៤០ ផ្លាន
            -រថយន្ត, កប៉ាល់,​ទូក គេប្រើពាក្យ គ្រឿង យកមកភ្ជាប់ពីក្រោយ. រថយន្តគ្រឿង ។ ឧ. កប៉ាល់ ២ គ្រឿង . ទូក ៥ គ្រឿង
          / ចំពោះរុក្ខជាតិ
          ដំណាំដើមឈើធំៗ គេប្រើពាក្យ ដើម យកមកភ្ជាប់ពីក្រោយ
          . ខ្នុរ ៣០ ដើម ដូង ៥០ ដើម
          / ចំពោះសត្វទូទៅ
          ដើម្បីរាប់កំណត់ចំនួនសត្វសម្រាប់ទឹម, គេតែងយកពាក្យនឹម មកភ្ជាប់ពីក្រោយ
          / ចំពោះដំណាំវារ, ទ្រើងតូចតាច
          ដើម្បីគណនាចំនួនដំណាំប្រភេទនេះ គេប្រើពាក្យ គុម្ពមកភ្ជាប់ពីក្រោយ
          . កសិករគំរូនៅភូមិសំរោងបានដាំដំណាំបន្លែជាច្រើនសម្រាប់លក់និងសម្រាប់បរិភោគក្នុងគ្រួសារដូចជា
            -ត្រឡាច ២០ គុម្ព
            -ស្ពៃខ្មៅ ១០០ គុម្ព
            -ខាត់ណា ៥០ គុម្ព
          / ចំពោះដំណាំយកស្លឹក, ផ្លែ, ជាវល្លិ៍
          ក្នុងការគណនារាប់ដំណាំប្រភេទនេះ គេប្រើពាក្យ ជន្លង់ពីខាងក្រោយ
          . ពូឡាយហាក់ដែលមានចម្ការប្រភេទដីក្រហម, គាត់ដាំម្រេច៥០០ ជន្លង់ ដីមួយងារនៅខាងក្រោយផ្ទះ, គាត់ដាំ ម្លូក្រហម ២០ ជន្លង់
          / ចំពោះសម្លៀកបំពាក់វត្ថុផ្សេងៗទៀត
          បើរាប់ខោមួយ អាវមួយ ឬសំពត់មួយអាវមួយ, គេថា ប្រដាប់
            -គឺខោអាវ​, សំពត់អាវ ១ ប្រដាប់
            -ខោអាវ ១ កុំប្លេ
            -បើរាប់គណនាសំពត់ គេប្រើពាក្យក្បិន គឺ សំពត់ ១ ក្បិន
            -បើរាប់កំណត់ទំហំល្មមកាត់ខោអាវបានគេថាអាវ . កំណាត់ ១ អាវ
            -បើរាប់គណនាស្បែកជើង, គេប្រើពាក្យ សម្រាប់ . ស្បែកជើងសម្រាប់
            -បើរាប់គណនាសង្រែក, គេប្រើពាក្យ សម្រាប់. សង្រែកសម្រាប់
            -បើរាប់គណនាចង្កឹះ, គេប្រើពាក្យ គូ . ចង្កឹះ ១ គូ
            -បើរាប់គណនាខ្សែវិញ គេភ្ជាប់ពាក្យ កន្ទុយ ពីខាងក្រោយ ឧ. ខ្សែគោ ១ កន្ទុយ
            -បើរាប់គណនាចានវិញគេភ្ជាប់ពាក្យ ស្រាក់ឡូ ពីខាងក្រោយ
​          . ចាន ១ ស្រាក់ ឬ ចាន ១ ឡូ
          / ចំពោះផ្លែឈើ
          បើរាប់គណនាផ្លែឈើ, គេភ្ជាប់ពាក្យ ជាច្រើនប្រភេទដូចខាងក្រោម
            -បើផ្លែឈើ ៤ គេថា ផ្លែឈើ ១ ដំប
            -បើផ្លែឈើ ៤០ គេថា ផ្លែឈើ ១ ផ្លូន
            -បើផ្លែឈើ ៤០០ គេថា ផ្លែឈើ ស្លឹក
          របៀបរាប់សំណាបដែលដកចងជាកណ្តាប់បម្រុងយកទៅ​​ស្ទូងក៏គេគិតជាដំប”, “ផ្លូន”, “ស្លឹក”, ដូចផ្លែឈើដែរ ។
            -បើរាប់ផ្លែស្លា គេគិតជា ដៃ ក្នុង ១ដៃមាន ១០ ផ្លែ (ស្លា)
            -បើរាប់ម្លូ គេគិតជា ស្នើក្នុងស្នើ មាន ១០ សន្លឹក (ម្លូ) គេគិតជា ត្របកក្នុង ១ត្របកមាន ២០ សន្លឹក (ម្លូ)
            -បើរាប់ដូង គេគិតជាធ្លាយគឺចង្កោមផ្លែដូងដែលចេញពីទងមួយ
            -បើរាប់ស្លា គេគិតជា ស្មែងគឺចង្កោមផ្លែស្លាដែលចេញពីទងមួយ
          . ដូង ១ ធ្លាយ, ស្លា ១ ស្មែង ។
            -បើរាប់សម្លៀកបំពាក់ ដែលគេវេច គេហៅថា ១ ឬ ២ បង្វេច
            -បើរាប់សម្លៀកបំពាក់ ដែលគេវេចល្មមស្ពាយបានគេហៅថា ១ ឬ ២ សម្ពាយ
            -បើរបស់អ្វីដែលគេយកមកឆ្វាយបានគេហៅថាខ្សែមួយចង្វាយ
            -បើរបស់អ្វីដែលគេយកមកយួរបាន គេហៅថា មួយយួរ
          / ការវាស់ពេលវេលាតាមបែបបុរាណ
          កាលដើមឡើយ ខ្មែរយើងពុំទាន់មានវិធី ឬឧបករណ៍សម្រាប់វាស់ពេល (លម្អិតខ្លី) ដូចគ្រាបច្ចុប្បន្នឡើយ ។ ហេតុនេះចាស់បុរាណ លោកកំណត់ពេលវែងខ្លីតាមរយៈការបង្កើតពាក្យផ្សេងៗ ហើយពាក្យខ្លះ នៅតែប្រើរហូតមកទល់សព្វថ្ងៃមានដូចជា
          • យាម៖ ក្នុង២៤ ម៉ោង លោកចែកជា ៦ ឬ ៨ យាម ក្នុងមួយយាមៗ មានប្រមាណពី ៣ ម៉ោង ទៅ ៤ ម៉ោង ។ គេគិតរាប់យាម១ ចាប់ពីថ្ងៃរះ គិតជាយាម៣ ឬយាម ៤ នៅពេលថ្ងៃលិច ។ ក្នុង១ យប់ គិតជា ៤ យាម គឺពីព្រលប់គិតជាយាម ៤... ដល់ភ្លឺ គិតជាយាម ៨ ។
          • ខួប៖ ការគិតអាយុក្មេង គេរាប់ពីខែ ដែលវាកើត រហូតមួយជុំ ដល់ថ្ងៃដដែលនេះវិញ គេហៅថាមួយខួបគឺត្រូវជា ១២ ខែ ។ . បើក្មេងកើតនៅ ថ្ងៃ កើត ខែមាឃ..... លុះដល់វិលមួយជុំខួបមកដល់ថ្ងៃ កើត ខែ មាឃ នេះ គេសន្មតថា ក្មេងនេះ អាយុបាន ខួបហើយ ការរាប់ឆ្នាំកំណើត ខ្មែរយើងមិនគិតតាមពុទ្ធសករាជគ្រិស្តសករាជទេ គឺកំណត់តាមឆ្នាំទាំង១២ គឺ ឆ្នាំជូត, ឆ្លូវ, ខាល, ថោះ, រោង, ម្សាញ់, មមី, មមែ, វក, រកា, , កុរ ក្នុង ជុំ ខួបមាន ១២ ឆ្នាំ ...
          • មួយសន្ទុះ៖ គឺជារយៈពេលជាកំណត់មួយ អាចស្មានបានប្រហែលជា ១ ម៉ោង ។ ឧ. ដើរបានមួយសន្ទុះ ក៏ចូលដល់ព្រៃធំមួយ....
          • មួយបោក៖ គឺជារយៈពេលជាកំណត់មួយ ប្រមាណជាកន្លះម៉ោង ។ ឧ. ដេកបានមួយបោក ភ្ញាក់ឡើងភ្លឺល្មម
          • មួយបារី៖ គឺជារយៈពេលប្រមាណ ១៥ នាទី ។ ឧ. ច្រកថ្នាំចំនួនពេល១ បារី អ្នកជំងឺក៏ដឹងខ្លួនវិញ ។
          • មួយសាបស្លា៖ រយៈពេលប្រហែល២០ នាទី ។ ឧ. ចម្ងាយផ្លូវពីភូមិធ្លកទ្រេតទៅ ឈើទាលជ្រំ គេត្រូវដើរ តែ១ សាបស្លា ប៉ុណ្ណោះ នឹងបានទៅដល់ហើយ ។
          • ចំណាំ៖ ពេល១ បារី គឺរយៈពេល ដែលគេជក់ថ្នាំអស់ ១ បារី ឯពេល១ សាបស្លា គឺរយៈពេលដែលអ្នកស៊ីស្លា កំណត់ថាស្លាសាបអស់រសជាតិត្រូវខ្ជាក់ចោលកាកស្លាហើយ ។
          • មួយស្រឡេត៖ គឺរយៈពេលខ្លី ប្រមាណ ៥ ទៅ ១០ នាទី ។ ឧ. ធ្មេចមួយស្រឡេតទៅ ក៏យល់សប្តិឃើញដំរីដេញ...
          • មួយភ្លែត៖ ស្មើនឹងរយៈពេល ៥ នាទី ។ ឧ. កុំតាមម៉ែអី ម៉ែទៅតែមួយភ្លែតនឹងវិលមកវិញហើយ ។

 សូមអរគុណ និងអរព្រះគុណ!

No comments:

Post a Comment